GAPS Diyeti Nedir? Otizmde GAPS diyeti Nasıl Uygulanır?

Son zamanlarda merak edilen konulardan birisi de GAPS diyeti nedir sorusudur. GAPS diyeti bağırsak rahatsızlıklarının tedavisinde ve nörobilişsel hastalıkların tedavisinde kullanılabilmektedir.

Uzmanlara göre GAPS diyeti tahıl ve şekerlerden uzaklaşmaktır. Bu gıdalardan uzak durdukça da otizm ve disleksi gibi beyni etkileyen durumların tedavi edilebilmesine yardımcı olabileceğini söylemektedirler.

GAPS’ın açılımı Gut and Psychology Syndrome’dir. Yani bağırsak ve psikoloji sendromu demektir. Yani bu diyeti bağırsak sağlığını genel fiziksel ve zihinsel sağlıkla bağlantılı olduğu görüşünü izlemektir. Bağırsak iyileştirilirse diğer sağlık koşullarını iyileştirebilir.

Yazımızda sizler için GAPS diyetinin nasıl uygulanacağını adımlarını ve yararlarını paylaştık. Ve GAPS diyetinin faydalarını, örnek menüsünü yazımızda bulabilirsiniz.

GAPS Diyeti Nedir?

GAPS diyetini bulan Doktor Natasha Campbell-McBride’dir. Sağlıksız, yetersiz beslenmenin ve artan bağırsak geçirgenliğinin birçok psikolojik, nörolojik ve davranışsal problemden meydana geldiğine inanmaktadır.

GAPS diyetinde ilk olarak dikkat edilmesi gereken sindirilmesi zor olarak bağırsak florasına zarar veren besinlerden uzak durmaktır. Bu gıdaların yerine bağırsaklarınızı iyileştiren ve besin yönünden zengin gıdaları tüketmektir.

GAPS teorisine göre, sağlıksız bir bağırsak, zararlı bakterilerin ve toksinlerin kan dolaşımına geçmesine izin verir, bu da beyne gider ve beynin çalışmasına müdahale eder. Teori, bağırsaklara zarar veren gıdaların elimine edilmesinin otizm spektrum bozukluğu (OSB), dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ve disleksi gibi durumların tedavisinde yardımcı olabileceğini söylüyor.

GAPS diyeti hangi tıbbi amaçlarla denenmektedir?

Doktor Natasha Campbell-McBride bu diyeti ilk olarak oğlunun otizmin rahatsızlığını tedavi etmek için denemiştir. Ve GAPS diyeti yetişkinlerde sindirim sistemi sorunlarını iyileştirmek için kullanılmaktadır. Bazı kişiler de GAPS diyetini, psikolojik ve davranışsal durumlar için doğal bir tedavi olarak tercih ederler.

GAPS diyetinin iyi geldiği düşünüldüğü rahatsızlıklar; otizm, DEHB, disleksi, dispraksi, epilepsi, depresyon, şizofreni, bipolar bozukluk, obsesif-kompulsif bozukluk (OKB), bozulmuş yeme alışkanlığı ve çocukluk çağı gıda intoleransı ve alerjileridir.

Natasha Campbell-McBride çocukların yetersiz beslenmelerinin böylece bağırsak geçirgenliğinin arttığını ve otizmin geliştiğini düşünmektedir. Bundan dolayı da bu diyet bağırsakları temizlediği için otizm belirtilerini iyileştirebileceğini düşünmektedir.

GAPS Diyeti ve Otizm

Otizm olan bireylerin sosyal hayatta iletişime girmeleri zordur. Bilim insanları da otizmin gelişiminde çevresel ve genetik faktörlerinde etkili olduğunu savunmaktadırlar.

Uzmanların büyük bir çoğunluğu otizmin tedavisi olmadığını savunmaktadırlar. Zaten otizm olan çoğu insan da tedavi edilecek bir şey olmadığını düşünürler. Fakat mide ve bağırsak sorunları olan otizmli bireylerin sağlık koşullarını iyileştirmek mümkündür.

2014 yılında yapılan bir araştırmaya göre otizmli çocuklarda, otizmli olmayanlara göre daha çok mide ve bağırsak sorunları görülmüştür. Buna göre otizmli çocukların karın ağrısı, kabızlık ve diyare gibi rahatsızlıklara daha yatkın olduğu tespit edilmiştir.

Yapılan bir deneyde 12 yaşında bir çocuğun 4 haftalık probiyotik kullanımı sonrasında mide-bağırsak ve ana otizm belirtilerinde belirgin bir azalma olduğu bildirilmiştir.

Yapılan bir diğer araştırmaya göre de 133 çocuğu konu alan bir çalışmada bağırsak geçirgenliği ile otizm belirtileri arasında bir ilişki bulunamamıştır. Diyetin otizm üzerinde kesin olarak etkili olduğunu gösteren sağlam kanıtlar bulunamamaktadır.

GAPS Diyetinin Faydaları Var Mı?

Bu diyet kişinin bağırsak sağlığı için faydalıdır. Bu diyette daha az işlenmiş gıda ve daha fazla meyve, sebze ve doğal yağlar tüketiliyor. Beslenme tarzınızı bu şekilde değiştirince bağırsak sağlığınız ve genel sağlığız daha iyi hale gelecektir. GAPS diyetinden çok farklı hastalıkları iyileştirmesi için de faydalanılmaktadır. Bu diyeti uygulayan kişilerin beslenme yetersizliklerini önlemek için yeterince vitamin ve mineral aldıklarından emin olmaları gerekmektedir.

Bağırsak Sağlığının İyileştirilmesi İçin GAPS Diyetinde Üç Noktaya Dikkat Edilmelidir;

Yapay Tatlandırıcıların Ortadan Kaldırılması

Yapılan bazı çalışmalara göre yapay tatlandırıcılar bağırsak bakterilerinde dengesizlikler yaratabilmektedir. Ve bu sebeple de metabolik problemler ortaya çıkabilmektedir.

Meyve ve Sebzelere Odaklanma

Zararlı abur cuburlar yerine meyve ve sebze tüketilmelidir. 122 kişilik bir çalışma sonucunda da meyve ve sebze yemenin zararlı bakteri türlerinin bağırsakta büyümesini önleyebileceği ortaya çıkmıştır.

Probiyotikleri Dahil Etmek

Probiyotikler faydalı bakteri içerdiği için bağırsak hareketlerini düzenlemektedir. Probiyotik yoğurt tüketmek, metabolik sendromlu kişilerde kan şekeri seviyesini düşürmeye yardımcı olacaktır.

GAPS Diyeti Nasıl Uygulanır?

GAPS diyetine başlamadan önce bilmeniz gereken öğünlerinizden çoğu tahılı, şekeri, soyayı, pastörize süt ürünlerini, nişastalı sebzeleri ve işlenmiş yiyecekleri çıkarmanız gerektiğidir.

Bilmelisiniz ki bu diyeti çok kısıtlayıcıdır. Ve tamamlanması 2 yıl kadar sürebilmektedir!

GAPS diyetinin üç aşaması vardır:

GAPS diyetinin kısıtlayıcı olmasının nedeni bağırsakları iyileştirip ve sindirim sorunlarını azaltmayı amaçlamasıdır. Bu yüzden bu diyet birkaç haftadan 1 yıla kadar sürebilir.

1.Giriş Aşaması

GAPS diyetinin 6 aşaması vardır. Ve her aşamada yeni yiyecekler tanıtılmaktadır. Eğer bu diyete başladıktan sonra ishal, şişkinlik, gaz, kabızlık ve karın ağrısı şikayetleri yaşanırsa diğer aşamaya geçilmemelidir.

Aşama 1

Birinci aşamada diyet şunlardan oluşur:

• Ev yapımı kemik suyu
• Haşlanmış et veya balık
• İyi pişmiş sebzeler
• Fermente edilmiş sebze suları, yoğurt veya kefir gibi probiyotikler ve evde yapılan fermente peynir altı suyu
• Çiğ ballı zencefil veya papatya çayı
• Arıtılmış su

Aşama 2

İkinci aşamada, diyete aşağıdaki yiyecekleri ekleyin:

• Ham, organik yumurta sarısı
• Et ve sebze ile yapılan güveç
• Fermente balık
• Ev yapımı tereyağ

Aşama 3

Üçüncü aşamada aşağıdaki yiyecekleri ekleyin:

• Avokado
• Lahana turşusu ve fermente sebzeler
• GAPS krep
• Sahanda ev yapımı tereyağlı, kaz yağı veya ördek yağı ile yapılmış yumurta
• Probiyotik takviyeleri

Aşama 4

Dördüncü aşamada aşağıdaki yiyecekleri ekleyin:

• Kavrulmuş veya ızgara et
• Soğuk sıkım zeytinyağı
• Taze sıkılmış havuç suyu
• GAPS muzlu süt
• GAPS ekmeği

Aşama 5

Beşinci aşamada diyete aşağıdaki yiyecekleri ekleyin:

• Pişmiş elma püresi
• Marul ve soyulmuş salatalık gibi çiğ sebzeler
• Taze sıkılmış meyve suyu

Aşama 6

Altıncı aşamada diyete aşağıdaki yiyecekleri ekleyin:

• Çiğ, soyulmuş elma
• Çiğ meyve
• Bal artırmak
• Kurutulmuş meyvelerle tatlandırılmış unlu mamüller

Diyetin giriş aşamasını bitirdikten sonra, birçok insan tam GAPS diyetine geçer

2.GAPS diyetinin tamamı

GAPS diyeti yaparken 1 buçuk 2 yıl kadar tüm tahıllardan, şekerlerden, nişastalı sebzelerden, rafine karbonhidratlardan ve işlenmiş yiyeceklerden uzak durmalısınız.

Kabul edilebilir GAPS yiyecekleri şunları içerir:

• Yumurtalar
• Et, balık ve kabuklu deniz ürünleri (sadece taze veya dondurulmuş)
• Taze sebzeler ve meyveler
• Sarımsak
• Zeytinyağı, Hindistan cevizi yağı ve tereyağ gibi doğal yağlar
• Orta miktarda fındık
• GAPS fındık unu kullanılarak yapılan unlu mamuller

GAPS diyeti ayrıca şu kişilere şunları önermektedir:

• Organik yiyecekleri mümkün olduğunca sık kullanın
• Tüm işlenmiş ve paketlenmiş yiyeceklerden kaçının
• Her öğünde fermente yemek yiyin
• Her öğün kemik suyu iç
• Yemekle birlikte meyve yemekten kaçının

Tüm protein besinlerini sebzelerle birleştirerek tüketmelisiniz. Bu yöntemle vücut asit seviyeniz normal kalacaktır.

3.Yeniden giriş aşaması

GAPS diyetini yapanlar en az 6 aylık normal sindirimden sonra, insanlar yeniden giriş aşamasına geçmeyi tercih edebilirler.

GAPS diyetinin son kısmında, gıda maddeleri birkaç ay boyunca yavaş yavaş tekrar kullanılabilmektedir.

Diyete ilk olarak patates ve fermente tahıllarla başlamanız tavsiye edilmektedir. Öğünlerinize küçük porsiyonlar ile başlayıp sindirim sorunu olmadıkça, yiyecek miktarını kademeli olarak arttırabilirsiniz. Ve sonra da bu işlemi nişastalı sebzeler, tahıllar ve fasulye ile devam ettirebilirsiniz.

GAPS diyetini tamamlayan kişilerin büyük bir kısmı rafine, işlenmiş gıdalardan uzak durmaya devam etmektedir.

GAPS diyetinde yenebilecek besinler şunlardır:

• Kemik suyu
• Etler, tercihen hormon içermeyen veya otla beslenen
• Balık
• Kabuklu deniz hayvanı
• Hayvansal yağlar
• Yumurtalar
• Taze meyveler ve nişastalı sebzeler
• Fermente gıdalar ve içecekler
• Sert, doğal peynirler
• Kefir
• Hindistan cevizi, Hindistan cevizi sütü ve Hindistan cevizi yağı
• Fındık
• Sek şarap
• Beyaz lacivert fasulye

GAPS diyeti yaparken uzak durulması gereken yiyecekler şunlardır:

• Şeker ve yapay tatlandırıcılar
• Şuruplar
• Alkol kullanılmamalı arada sırada bir bardak şarap içilebilir
• İşlenmiş ve paketlenmiş gıdalar
• Pirinç, mısır, buğday ve yulaf gibi tahıllar
• Patates ve patates gibi nişastalı sebzeler
• Süt
• Fasulye, beyaz ve yeşil fasulye hariç
• Kahve
• Koyu çay
• Soya

GAPS Diyeti Özet

GAPS diyeti otizmi ve diğer davranışsal ve psikolojik durumları tedavi ettiğini ortaya atmaktadır. Fakat hiçbir araştırma bu iddiaları kesin olarak desteklememektedir. Bundan dolayı bu diyet ile kesin bir sonuç alacağınızı düşünmemelisiniz. Bu diyette işlenmiş gıdalardan uzak durulmaktadır zaten işlenmiş gıdalardan uzak durmak sağlık için faydalıdır. Amaç yeterli ve dengeli beslenmek olmalıdır.

Bağırsak florası için faydalı olan ürünleri beslenmenize ekleyerek ve egzersiz ile de takviye yaparak sindirim sisteminizin daha sağlıklı çalışmasını sağlayabilirsiniz. Bunun yanında takviye probiyotik almak bazı hastalığı olan kişilerde risklidir. Mesela kanser hastası olanların takviye probiyotik almamaları gerekmektedir. 2019 yılında sonuçları yayımlanan bir çalışmada, takviye probiyotiklerin immünoterapinin etkisini azalttığına dair bulgular elde edilmiştir.

GAPS diyetini denemek isterseniz öncelikle doktorunuza danışmalı onay almadan bu diyete başlamamalısınız. Sağlıklı olmak isterken sağlığınızdan olmayınız. Gaps diyeti nedir adlı yazımızı beğendiyseniz Göbek Eritmek İçin Kür Tarifleri yazımıza da göz atınız. Sağlıklı günler dileriz.