Epidural Anestezi Nedir? Neden ve Nasıl Yapılır? Riskleri Var Mıdır?

Epidural Anestezi Nedir, neden ve nasıl yapılır? Riskleri var mıdır? Sorularının cevabını yazımızda bulabilirsiniz. Epidural anestezi doğum sırasında kullanımı ile bilinen ismi en çok duyulan ağrı kesici yöntemidir. Hastanelerde doğum yapan kadınların yüzde 50’sinden fazlasında epidural anestezi uygulanır. Buradaki amaç ilgili bölgede hisleri tamamen bloke ederek ağrı kontrolü sağlamaktır. İşlem sırasında hasta kambur bir şekilde oturur.

Bu sırada sırta iğne yardımıyla girilerek kateter yerleştirilir. Kateter, omuriliği koruyan zarın hemen dışındaki alana yerleştirilir. Ve sonrasında kateterden gerekli ilaçlar verilerek istenilen alanlarda lokal anesteziyle ağrı hissinin kaybolması sağlanır.

Epidural Anestezi Nedir?

Epidural anestizinin amacı vücudun belli bir yerindeki ağrıyı engellemektir. Yani epidural anestezi bölgesel bir anestezidir. Epidural blokaj, sinir uyarılarını alt omurilik bölümlerinden engeller ve bu da vücudun alt yarısında duyuların kaybıyla sonuçlanır. Kullanılan bupivakain, klorprokain veya lidokain gibi ilaçlar lokal anestezide de kullanılır.

Epidural anestezide alınan dozu azaltmak için lokal anestezikler genellikle opioidler veya fentanil gibi narkotiklerle verilir. Ameliyat bitiminde ve sonrasında ağrının azalması ve kronik ağrıyı yönetmek için epidural enjeksiyonlar kullanılır.

İlginizi Çekebilir: Mezoterapi Nedir?

Epidural Neden Yapılır?

Epidural anestezi yöntemi en çok normal ve sezaryen doğumda ağrıyı engellemek için kullanılmaktadır. Ayrıca fıtık ameliyatı gibi çeşitli ameliyatlarda da kullanılabilir. Ve bazı rahatsızlıklarda fizik tedavi, oral ilaçlar ve cerrahi ile birlikte ağrıyı hafifletmek için de kullanılmaktadır.

Epidural enjeksiyonlar bazen de bel, boyun, kollar veya bacaklardaki ağrı ve iltihabı azaltmak için steroidler de dahil olmak üzere farklı ilaçlarla birlikte yapılmaktadır. Aşağıdaki durumlardan kaynaklanan ağrının kontrolü için de enjeksiyon yapılabilir:

• Başka tedavilere cevap vermeyen bel ya da boyun fıtıkları
• Omurgada darlık
• Spinal ameliyat sonrası kronik sırt veya bacak ağrısı
• Sebebi bilinmeyen ağrının kaynağını bulmak için
• Omurilik sinirleri, omurlar ve çevre dokulardaki yaralanmalara bağlı ağrılar

Epidural Kimlere Hangi Durumlarda Yapılır?

• Genellikle orta ila şiddetli ağrılarla giden hastalığı olan her yaştaki hastada
• Cerrahi işlemler için genel anestezi yerine
• Ameliyatlardan sonra ağrısı olan hastalarda
• Son dönem kanser hastalarında ağrı kontrolü için kullanılabilir.

Epidural Endikasyonları

İlaçlar; analjezi, anestezi sağlamak ve birçok başka nedenlerden dolayı epidural boşluğa uygulanabilir. Bel bölgesine yapılan epidural endikasyonlarından bazıları;

• Sezaryen doğum
• Ağrısız doğum
• Majör kalça ve diz ameliyatları
• Histeroskopi yani rahmin alınması gibi jinekolojik uygulamalar
• Pelvik taban ameliyatları
• Kasık fıtığı
• Ayak, diz ve kalça ameliyatları
• Rektum ve makat ameliyatları
• Prostat, böbrek ameliyatları
• Bel ve boyun fıtığı tedavileridir.

Epidural ne işe yarar?

Epidural anestezi sırasında omuriliği ve omurilikten çıkan sinirleri saran ve dura mater adı verilen zarın dışındaki aralığa lokal anestezik ilaçlar verilir. Böylece ağrı duyunun beyne iletilmesi engellenir. Bu işleme de epidural sinir blokajı denmektedir. Bu şekilde hastanın genel anestezi almasına gerek kalmadan çeşitli ameliyatlar yapılır. Bunun dışında epidural anestezi bel fıtığı ve omurilikten dolayı meydana gelen sorunların tedavisinde kullanılmaktadır.

Epidural ile ağrısız doğum nasıl olur?

Epidural anestezi normal doğumda çoğunlukla rahim kasılmaları düzenli hale gelince ve serviks açıklık 3-4 cm kadar olduğunda yapılır. Çoğul doğumlarda ise 2-3 santimetre dilatasyon yeterlidir. Bu aşamadan sonra aktif doğum eylemi başlamıştır.

Eğer doğum sırasında normal doğum sezaryen doğuma dönerse anneye genel anestezi uygulanmasına gerek yoktur. Direkt ameliyata alınabilir.

Doğum için epidural yapıldığında amaç alt torakal ve sakral segmentlere yansıyan ağrının doğum süresince kontrol edilmesidir. Bu amaçla kateter omurgada L3-L4 veya L4-L5 aralığından yerleştirilir. Daha sonra bu kateter yardımıyla aralıklı olarak ilaç enjeksiyonu ile ağrı kontrolü sağlanır. İlaç dozları annenin ıkınabilmesi için rahim kasılmalarını hissedebileceği şekilde ayarlanır.

Epidural türleri

Günümüzde kullanılan iki çeşit epidural vardır;

1-Sürekli epidural infüzyon

Sürekli epidural infüzyon yöntemi anestezinin tek başına kullanıldığı normal doğumlarda tercih edilmektedir. Bu işlem için epidural boşluğa kateter yerleştirilerek pompa veya periyodik enjeksiyonlarla narkotik ve anestezik kombinasyonu uygulanır. Bu şekilde lidokain gibi lokal anestezik ilaçlarla fentanil veya morfin gibi bir karışım uygulanır.

Bu şekilde daha düşük dozda anestezik madde kullanılarak daha yüksek etki sağlanır. Böylece lokal anesteziklerin yan etkileri en düşül seviyede tutulmaya çalışılır.

2-Kombine spinal epidural anestezi

Epidural spinal anestezi yöntemi sezaryen doğumlarda tercih edilmektedir. Bu yöntem ile epidural ve spinal anestezi bir arada kullanılmaktadır. Çünkü epidural anestezi ağrı duyusunun engeller; fakat operasyon sırasındaki dokunma ve baskılar hala hissedilir. Bu şekilde anne kendini kötü hissedip paniğe kapılabilir. Bu nedenle spinal anestezi ile birleştirilerek tam hissizlik sağlanır.

Spinal anestezi işleminde anestezik ilaçlar direkt olarak beyin omurilik sıvısının bulunduğu subaraknoid aralığa verilir. İki farklı iğne kullanılır. Epidural anestezi için girilen iğnenin içinden daha ince bir iğne geçirilerek subaraknoid boşluğa ulaşılır. Böylece narkotik, anestezik veya ikisinin bir kombinasyonu enjekte edilir.

Bu alana kateter yerleştirilmez. Tek seferlik bir enjeksiyon yapılır ve ince iğne tamamen çıkarılır. Sonrasında epidural alana kateter yerleştirilerek diğer iğne de çıkarılır ve bu kateterden aralıklı olarak ilaçlar verilir.

Epiduralin avantajları

• Doğumun uzun sürmesi halinde annenin dinlenmesini sağlar.
• Doğum sırasındaki rahatsızlığı azaltarak daha az ağrılı bir doğum deneyimi yaşamanıza yardımcı olur.
• İlaç dozları iyi ayarlanırsa anne rahim kasılmalarını sancı çekmeden hissedebilir. Bayılmayacağı için anne doğuma aktif olarak katılabilir.
• Sezaryen ile doğum sırasında uygulandığında annenin doğum sırasında uyanık kalarak bebeğini doğar doğmaz görmesi mümkün olur.
• Sezaryen sonrasında yaşanacak olan ameliyat ağrılarının kontrolünde de faydalıdır.
• Uzun süren doğum eyleminde görülen tükenme, sinirlilik ve yorgunluk gibi belirtilerle başa çıkmada epidural anestezi faydalı olabilir. Annenin dinlenmesine, rahatlamasına, odaklanmasına ve doğum deneyimine aktif olarak katılmasına yardımcı olur.
• Epidural diğer yöntemlerden daha iyi bir ağrı kesicidir. Özellikle cerrahi sonrası nefes almakla, öksürmekle veya hareketle artan ağrıların kontrolünde oldukça etkilidir.
• Cerrahi işlem sonrası alternatif ağrı kesici kullanım oranı azalır.
• Genel anestezide görülebilen kan pıhtı oluşumu ve kanama gibi risklerin görülme ihtimali daha azdır.

Epidural öncesi hazırlıklar

Epidural anestezi öncesinde bazı yan etkilerin görülmemesi için bazı hazırlıkların yapılması gerekir. Bunlar:

• Epidural işlemi uygulamadan bir süre önce kanamanın çok olmaması için kan sulandırıcı ve pıhtılaşma önleyici ilaçların doktor kontrolünde kesilmesi önemlidir.
• Epidural anesteziden 8 saat önce yemek yenilmemelidir. Bunun nedeni bazı durumlarda genel anesteziye geçilmesi gerekebilir. Genel anesteziye geçilmesi halinde yemek yenilmesi durumunda yiyeceklerin akciğerlere kaçma riski olur.
• Epidural anestezi ile ameliyat ve doğum öncesinde bağırsakların boşalması için lavman yapılır.
• Hastaya steril ameliyat kıyafetleri giydirilerek hasta işleme hazır hale getirilir.

Epidural öncesi test gerekir mi?

Bazı hastalara kan testleri uygulanabilir. Bunun nedeni de oluşabilecek enfeksiyon veya kanama risklerini ekarte etmektir.

Epidural öncesi yapılması gerekenler

Doğum başlayınca epidural yerleştirilmeden önce hastanın kolunda açılan damar yolundan intravenöz sıvılar verilmeye başlanır. Sancılar başladıktan doğum eyleminin tamamlanmasına kadar ortalama 1-2 litre sıvı verilir. Kateter yerleştirme işlemi bir anestezi uzmanı tarafından gerçekleştirilir.

Epidural işlemi nasıl yapılır?

• Epidural anestezi işleminden önce hasta sol tarafına uzanır ya da oturur. Sırtını eğik pozisyonda tutar ve hareket etmeden durur. Bu pozisyon, oluşabilecek sorunları önlemek ve epidural anestezinin etkinliği arttırmak için hayati öneme sahiptir.
• Enfeksiyon kapma ihtimalini en aza indirmek için sırtta omurgaya giriş yapılması planlanan bölge antiseptik bir çözelti ile silinir.
• Sonrasında da hastanın acı hissetmemesi için o alan lokal anestezik ilaçlar enjekte edilerek uyuşturulur.
• Uyuşan yere bir iğne yerleştirilerek iğnenin neden epidural boşluğa küçük bir tüp veya kateter geçirilir. Epidural boşluk omuriliğin dura mater adı verilen dış zarı ile omurganın iç yüzeyi arasında bulunan mesafedir.
• Sonrasında da belli aralıklarla enjeksiyon sağlamak için veya sürekli infüzyon yoluyla ilaç sağlamak için kateter yerinde bırakılır. İğne ise dikkatlice çıkarılır. Kateter, kaymasını önlemek için sırta bant yardımıyla sabitlenir.

Epidural ne kadar sürer?

Epidural anestezi için epiduralin yerleştirilmesi 10 dakika kadar sürer. İlaçların etki göstermesi de 10-15 dakika sürer. Bir pompa ile yerleştirilen kateterden aralıklı bir şekilde ilaç gönderilir. Bu nedenle etki etmesi istenen süre kadar ilaç gönderilmeye devam edilir.

Epidural etkisi hemen geçer mi?

Epidural anestezi ile sağlanan ağrı kontrolünün süresi yerleştirilen kateterden ilaç verilerek uzatılabilir.

Epidural işlemi acı verir mi?

Epidural anestezi işlemi yapılırken lokal anestezi ile uygulama yapılacak alan uyuşturulur. Bu nedenle de şiddetli bir acıya neden olmaz. Ama bazı hastalara epidural için kateterin yerleştirilmesi sırasında ve uygulama yapılan alanda hoş olmayan bir basınç yaşadıklarını söylemektedir.

Epidural riskleri ve komplikasyonları

Epidural anestezi sırasında kan basıncı birden düşebilir. Bu nedenle de bebeğe yeterli kan akışının sağlanması için annenin oksijeni sürekli kontrol alında olur. Kan basıncı aniden düşerse damardan sıvı, ilaç ve oksijen desteği ile annenin tedavisi gerekebilir.

Spinal sıvının sızmasına bağlı olarak şiddetli bir baş ağrısı görülebilir. Ama sızıntıya bağlı baş ağrısı yüzde 1 oranında çok nadir görülür. Eğer baş ağrısı devam ederse hastanın vücudundan kan alınarak epidural boşluğa enjekte edilir. Bu işleme kan yaması denmektedir.

Epidural yerleştirildikten sonra hasta sürekli aynı pozisyonda yatmamalı değişik pozisyonlarda yatmalı hareket etmelidir. Ayrıca epidural yerleştirildikten sonra fetal kalp atış hızı takip edilir. Sürekli aynı pozisyonda yatmak bazı durumlarda doğum eyleminin yavaşlamasına veya durmasına neden olabilir.

Epiduralın olumsuz bir yanı da annenin ıkınmasını ve bebeği itmesini zorlaştırması olabilir. Bu durumda forseps veya sezaryen gibi müdahaleler ile bebek anne karnından alınır.

Doğum gerçekleştikten sonra birkaç saat daha vücudun alt yarısında uyuşukluk devam edebilir. Bunun için de yardım alarak yürünmelidir.

Kateterin yerleştirildiği alanda geçici sinir hasarı oluşabilir.

Çok nadir de olsa bazen sinir hasarı kalıcı olabilir.

Yapılan çalışmalara göre bebeklerde solunum depresyonu ya da fetal kalp hızında yavaşlama, hızlanma gibi durumlar da olabileceği bildirilmiştir.

Epidural bebeğe zarar verir mi?

Epiduralin bebeğe etkileri konusunda yeterli veri bulunmamaktadır. Bu nedenle verilen ilaçların bebeği ne kadar etkileyeceğini önceden bilmek de zordur. Her bebeğe göre ilaçlardan etkilenme oranı değişiklik gösterebilir. Kullanılan ilaçlar ve dozları her işlemde değişiklik gösterdiği için, araştırmalardan somut bilgiler elde edilmesi henüz pek mümkün olmamıştır.

Bazı işlemlerde epiduralden sonra bebeğin memeyi yakalama ve emme gücünün zayıfladığı görülmüştür. Ayrıca olumsuz bir diğer durum da bebeğin uyuşuk hale geldiği için doğum için pozisyon almakta zorlanmasıdır. Bu ilaçların ayrıca yeni doğanlarda solunum depresyonuna neden olduğu ve fetal kalp atış hızını değiştirdiği bilinmektedir.

Epidural hamileler için riskli olabilir mi?

Anne adaylarında epidurale bağlı olarak ani tansiyon düşmeleri görülebilir. Ayrıca titreme, kulak çınlaması, sırt ağrısı, iğnenin yerleştirildiği yerde ağrı, bulantı, kusma, idrar yapmada zorluk gibi yan etkilere neden olabilir. Epidural anestezi sonrasında az da olsa kalıcı sinir hasarına ve enfeksiyon gelişimine yol açabilir. Epidural boşluğunda kanama, görülebilen nadir ancak ciddi bir komplikasyondur.

Epidural doğum bel ağrısı yapar mı?

Epidural doğumdan sonra ilacın yapıldığı kateter bölgesinde kısa süren bir bel ağrısı olabilir. Ancak bu ağrı uzun süren ve kronik bel ağrısı ile de ilişkilendirilir. Fakat yapılan bir araştırmaya göre doğum sırasında epidural anestezi kullanımının kronik bel ağrısı ya da bel fıtığı ile ilişkili olmadığı sonucuna varılmıştır. Ama bu yöntem sonucunda kadınlarda sırt gerginliğine neden olabilir. Bunun yanında kötü duruş ve zorlama sonucunda daha kolay ağrı yaşanabilir.

Epidural hangi durumlarda yapılamaz?

Aşağıdakilerden herhangi birinin varlığında epidural enjeksiyonlar yapılamaz;

• Epidural anestezide kullanılan ilaçlara karşı alerji
• Hastada kanama bozukluğu
• Kan sulandırıcı ilaç kullanımı
• Kan pıhtılaşmasında görevli hücreler olan trombosit sayısında düşüklük
• Hastada kanama ya da şok durumu
• Kontrolsüz diyabet
• Sırt veya bel bölgesinde enfeksiyon
• Hastada sepsis (kan enfeksiyonu) varlığı
• Epidural boşluğun hekim tarafından bulunamaması
• Hızlı gelişen doğum nedeniyle ilacı vermek için yeterli zaman olmaması

Epidural sonrası yaşanabilecek şikayetler

Epidural anestezi güvenli bir anestezi yöntemidir. Ama az da olsa bazen uzun dönemli şikayet ve yan etkilere neden olabilmektedir.

Epidural anestezi sonrasında en ciddi ve nadir görülen yan etkilerinden biri de omurilikten çıkan sinirlerin zarar görmesidir. Bunun sonucunda vücudun belirli bölgelerinde uyuşukluk ve his kaybı gelişebilir. Sinir hasarı, nadir olarak vücudun belirli bölgelerinin hareketlerinde kayba neden olabilir. Sinir hasarı olursa bunun sonucunda mesane kontrolü kaybedilebilir.

Bazen de epidural tüpün çevresindeki yerde enfeksiyon oluşabilir. Enfeksiyonlar nadir oluşur ve ama oluşması halinde ciddi sonuçlara neden olabilir. Enfeksiyon oluşması halinde hastaya antibiyotik tedavisi uygulanır. Antibiyotikler işe yaramazsa cerrahi tedavi ile enfekte materyalin çıkarılması gerekebilir.

Epidural anestezi sırasında verilen ilaçlar anne ve bebekte neden olduğu nöro-davranışsal anormallikler emzirmeyi etkileyebilir. Bu nedenle bazen anne bebeğini istediğini şekilde emziremeyebilir. Süt salgılanmasında gecikme olabilir bunun sonucunda emzirme de etkilenebilir.

Epidural sonrası nelere dikkat etmeli?

• İşlem sonrası anne birkaç gün dinlenmelidir.
• Yürürken düşme tehlikesine karşı yakınlarından yardım almalıdır.
• Bol bol sıvı tüketmelidir.
• Ağır kaldırma gibi beli zorlayacak hareketlerden kaçınmalıdır.
• Eğer epidural ile sezaryen sonrasında dikişlerin patlamaması için birkaç gün öksürürken ya da hapşırırken dikişlere yastıkla tampon yapılmalıdır.

Epidural ile doğum yapacaklara tavsiyeler

Epidural anestezi süreci hakkında bilgi edinirseniz daha az korkarsınız. Bilmediğiniz şeyden daha çok korkarsınız.

Epidural katater yerleştirilir kendinizi rahatlatmaya sıkmamaya çalışın. Rahatlamak için derin nefes alıp verebilirsiniz. Gergin ve korkulu olmanız epidural anestezi işlemini zorlaştırır. Sizin için de anestezi uzmanı için de zor bir deneyim olabilir.

Epidural anestezi ile normal doğum yapacaksanız doğum sırasında bebeği nasıl iteceğiniz konusunda bilgi edinmelisiniz. Rahim ağzındaki açılma %100 olana kadar beklemek ve açılma tamamlanınca bebeği itmek için ıkınmaya başlamak en doğru uygulamadır.

Sizler için bir Youtube kanalı açtık. Begonya Kadın youtube kanalımızda sizler için ilginizi çekecek video içerikler ürettik. Mutlaka bir göz atın ve abone olmayı unutmayın.