Spor yapan kişilerin karşılaşabildiği rahatsızlıklardan birisi de aşil tendonu kopmasıdır. Peki aşil tendonu nedir? Aşil tendonu kopması ve tedavi yöntemleri nelerdir, birlikte ele alacağız. Aşil tendonu oldukça büyük bir yüke karşı koyabilme kapasitesine sahiptir. Fazla zorlanma ile aşil tendonunda kopma meydana gelebilir. Aşil tendonun da kopma olması halinde ayak ve ayak bileği fonksiyonlarında ciddi kayba yol açar. Bu nedenle hemen tedavi edilmelidir.
Aşil Tendonu Nedir?
Kasları kemiklere lifli bağ dokuları olan tendonlar bağlar. Bu tendonlar büyük gerilmelere dayanıklı ve güçlüdürler. Tendonlar kas ve kemiklerden oluşur. Görevleri de vücudun taşıyıcı sistemini sabit tutmaktır. Ancak tendonlar aşırı kullanma ve zorlanma sonucunda kopabilir. Bu dokuların en büyük olanı da topuk kemiğini baldıra bağlayan aşil tendonu isimli tendondur. Bu tendon adını vücudundaki tek zayıf noktası topuğunun arkası olan ve efsanelerde anlatılan Aşil isimli Yunan Tanrısından almıştır. Bu tendonun asıl görebi yürüme sırasında gerçekleşen ayağın itme hareketini ve parmak ucunda yükselme hareketini kontrol etmektir. Tüm ayak ve ayak bileği hareketleri, yürüme fonksiyonunun ayrılmaz bir parçası olan aşil tendonu tarafından kontrol edilir.
Aşil Tendonu Nasıl Kopar?
Aşil tendonu kopması bacağın arkasında bulunan baldır kasını topuk kemiğine bağlayan tendonun kısmen ya da tamamen yırtılması sonucunda görülür. En çok sporcularda görüldüğü düşünülse de ani bir zorlanma ya da aşırı esneme sonucu yaş ve cinsiyet fark etmeksizin her bireyin başına gelebilir. Aşil tendonu koptuğu zaman kişi ayak bileğinin arkasından şiddetli bir ses duyabilir. Ve aynı anda ani ve şiddetli bir acı hisseder. Aşil tendonu kopması sonucunda kişi yürüme ve bileğini hareket ettirmede güçlük çeker. Kopmanın türüne bağlı olarak cerrahi müdahale gerekebilir. Genellikle kopmalar topuk kemiğinin 6 cm üzerindeki bölgede görülür. Tendon kanlanmasının bu bölgede nispeten daha az olması sonucu bu bölgede daha fazla kopma görülür ve iyileşme süresi daha uzundur.
Aşil tendonu kopmalarının başlıca nedenleri şu şekildedir:
- Düşme
- Yürürken ayağın çukura girmesi
- Yoğun ve zıplama hareketleri içeren antrenmanlar sırasında aşil tendonunu aşırı ya da sürekli zorlama
Aşil Tendonu Yaralanması Risk Grupları
Çoğunlukla aşil tendonu kopması sporcuların başına geldiği için risk grubu olarak da sporcuları gösterebiliriz. Ancak aşil tendonu kopması ani bir hareket sonucunda herkesin başına gelebilir. Burada yaş, cinsiyet, egzersiz ve sporlar, kullanılan ilaçlar, sigara ve obezite de risk faktörlerindendir. Daha çok erkeklerde görülür. Kadınlarda daha az görülse de aşil tendonu yırtılmaları en çok 30-40 yaş arasındaki kişilerde meydana gelir. Bunların yanında aşil kopması koşu, atlama, zıplama ve ani durmaların olduğu sporlarla ilgilenen kişilerde daha sık görülür. Ayrıca kullanılan bazı antibiyotikler de aşil tendonunun zayıflamasına neden olabilir.
İlginizi Çekebilir: Bilişsel Prikoloji Nedir?
Aşil Tendonu Yaralanmalarının Belirtileri Nelerdir?
Aşil kopması olması halinde baldırda ve bilekte ağrı, şişkinlik, bileği bükmede güçlük ve yürümede zorluk gibi belirtiler olur. Aşil tendonu zarar gören ayağın üzerinde durulmaz. Çok az da olsa aşil tendonu yaralanmaları belirti vermeyebilir. Spor sırasında tendon zedelenmesi ya da ayak burkulması görülen durumlarda, acı ve ağrı hissinin zaman içerisinde hafiflemesi, bölgede şişkinlik ve yürümede güçlük gibi belirtilerin eşlik etmesi halinde vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır.
Aşil Tendonu Yaralanması Tanısı Nasıl Konur?
Aşil tendonu koptuğunda bir ses duyulur ve ayağın üzerine basılmaz. Çok acı hissedilir, ayakta şişme gibi belirtiler olur. Bu şekilde belirtiler başladığında belirtilerin şiddetine göre acil servise başvurmak ya da bir ortopedi uzmanına başvurmak gerekir. Doktor muayene sırasında bölgede şişkinlik, ödem, alt bacak kaslarında hassasiyet ve tendon da dışarıdan hissedilen bir boşluk olup olmadığı kontrol eder. Ve doktor hastanın baldır kaslarını sıkarak ayağın kendiliğinden kasılıp kasılmadığını kontrol eder. Eğer kasılma gerçekleşmiyorsa tendonda bir yırtık olması ihtimali artar. Kesin tanı için ultrason ve MR gibi görüntüleme yöntemlerinden yararlanılır. Bu görüntüleme yöntemleri ile kopmanın yeri ve tendonun kısmen mi yoksa tamamen mi zedelendiği tespit edilir. Buna göre uygun tedavi planı oluşturulur. Tedavi genellikle cerrahi müdahale ile yapılır.
Aşil Tendonu Kopmaları Nasıl Tedavi Edilir?
Birçok yaralanmada olduğu gibi aşil tendonu kopmasında da kişinin tedavi ve iyileşme süreci kişinin yaşı, aktivite durumu ve kilosuna göre değişiklik gösterebilir. Özellikle gençlere ve profesyonel sporcularda tendonun eski haline getirilmesi için cerrahi operasyon tavsiye edilir. Ancak ameliyat olması riskli ileri yaştaki hastalarda tendonun kendiliğinden iyileşmesi beklenir. Tendonun kendiliğinden iyileşmesi için konservatif tedavi uygulanabilir.
Aşil Tendonu Kopması Tedavi Yöntemleri
Aşil tendonu kopması durumunda iki çeşit tedavi yöntemi uygulanır. Bunlardan birisi konservatif tedavi diğeri ise cerrahi müdahaledir. Konservatif tedavi nedir göz atalım.
Konservatif Tedavi
Konservatif tedavi ağrının azaltılması en azından günlük aktiviteleri yapacak duruma getirmek için uygulanan tedavi yöntemidir. Bu aşamada ağrıyı azaltmak için soğuk uygulama, ağrı kesiciler, özel dizayn edilmiş breysler ve koltuk değnekleri ile yürüme önerilir. Devam eden süreçte rehabilitasyon ile eklem hareket açıklığı ve kas güçlendirme çalışmaları yapılır. Rehabilitasyon tedavisi ameliyat geçiren kişilere de tavsiye edilir. Çünkü rehabilitasyon ile egzersizler bacak kasları ve aşil tendonunun çalıştırılması için bir uzman gözetiminde yapılır. Hastalar eski sağlığına kavuşması için genellikle 4-6 ay gibi bir süre gerekir.
Cerrahi Müdahale
Cerrahi müdahale yöntemi amatör veya profesyonel sporcular, aktif günlük yaşamı olan kişiler ve gençlerde tercih edilir. Bunun nedeni de iyileşme sürecini kısaltmak ve kişiyi atletik performansına tamamen kavuşturmaktır. Fakat yaralanma şekline göre operasyonun şekli de değişebilir. Ameliyat, çoğunlukla bacağın alt arka kısmından yapılan keşiden kopuk tendon uçlarının özel güçlendirilmiş dikiş materyalleri ile dikilmesi şeklinde yapılır. Ancak yaralanma şekline göre yaralanmanın tipine göre kesinin boyutu farklılık gösterebilir.
