Fitre ve Zekât Ne Zaman Kimlere Verilir? Fitre Miktarı Ne Kadar?

Mübarek Ramazan ayına yaklaştığımız şu günlerde merak edilen bir konu da fitre ve zekât ne zaman kimlere verilir sorusudur. Bu soruların cevaplarını vermeden önce fitre nedir, zekât nedir konularını ele alacağız. Genel hatları ile bahsedecek olursak fitre Ramazan ayının sonunda belirli kimselere verilmesi gerekir, zekat zenginlik ölçüsüdür. Zekat zenginlik ölçüsü kabul edilen miktarda (nisap) mala sahip olan kimselerin yine belirli kişilere verilmesi gerekir. Diyanet fitre miktarını açıkladı. Peki, fitre ve zekât ne zaman kimlere verilir?

Fitre ve Zekât Ne Zaman Kimlere Verilir?

Genel hatları ile ele tanımına göz attığımızda zekât, sözlükte artma, çoğalma, temizlik, bereket, iyi hal ve övgü anlamlarına gelmektedir. Kişinin zengin kabul edildiği tutarın üzerinde varlığa sahip olması durumunda Allah rızası için muayyen kişilere vermesi gereken belli miktarı ifade eder. Fitre ise halk arasında fıtır sadakası ise (sadaka-i fıtır) olarak bilinmektedir. Fitre, insan olarak yaratılmanın ve ramazan orucunu tutup bayrama ulaşmanın bir şükrü olarak; dinen zengin olup ramazan ayının sonuna yetişen Müslümanın, belirli kimselere vermesi vacip olan bir sadakadır. Merak edilen ramazan ayı ile en çok cevabını aradığı ‘Fitre ve zekât ne zaman kimlere verilir?’ sorusuna Diyanet yanıtı…

Fitre Nedir?

Halk arasında fitre diye bilinen fıtır sadakası (sadaka-i fıtır); insan olarak yaratılmanın ve Ramazan orucunu tutup bayrama ulaşmanın bir şükrü olarak; dinen zengin olup Ramazan ayının sonuna yetişen müslümanın, belirli kimselere vermesi vacip olan bir sadakadır (Nevevî, el-Mecmû’, VI, 103-105).

Vacip oluşu, sünnetle sabittir (Buhârî, Zekât, 70-78; Müslim, Zekât, 12-16; Ebû Dâvûd, Zekât, 18; İbn Mâce, Zekât, 21).

Kimler Fitre Vermeli?

Kişi, kendisinin ve küçük çocuklarının fitrelerini vermekle yükümlüdür. Hz. Peygamber, köle-hür, büyük-küçük, kadın-erkek her Müslümana fitrenin gerektiğini ifade etmiştir (Ebû Dâvûd, Zekât, 20).

Fitre Ne Zaman Verilir?

Fıtır sadakasının vacip olduğu zaman Ramazan bayramının birinci günü olmakla birlikte, bayramdan önce de verilebilir. Hatta bu daha faziletlidir. Ama bayram günü ya da daha sonra da verilebilmektedir. Ancak, bayram namazından önce verilmesi müstehap kabul edilmiştir

Şâfiî mezhebinde ise; fitreyi, meşru bir mazeret bulunmadıkça bayramın birinci gününün gün batımından sonraya bırakmak haramdır. Fitreyi Ramazan’ın ilk günlerinde vermek de caizdir (Nevevî, el-Mecmû’, VI, 128).

• İlginizi Çekebilir: Oruç Tutmanın Sağlığınız İçin Faydaları Nelerdir?

Fitre Kimlere Verilir?

Fıtır sadakası genel olarak kişinin bakmakla yükümlü olmadığı durumu olmayan Müslümanlara verilir. Fitre yani fıtır sadakası verilecek kişinin bu fitreden doğrudan yararlanması gerekir. Aynı durum oruç fidyesi için de geçerlidir. Zekât için de bu durum geçerlidir. Bu nedenle bir kişi zekâtını, fıtır sadakasını ve fidyesini kendi usûl ve fürûuna veremez. (Usûl, bir kimsenin anası, babası, dede ve nineleri; fürûu ise; çocukları, torunları ve onların çocuklarıdır). Kişi bakmakla zorunlu olduğu kişilere fitre ve fidye veremeyeceği için eşler de birbirine zekât, fitre ve fidye veremez.

Hanefilere göre aşağıda sayılanlara fitre verilmez:

• Ana, baba, büyük ana ve büyük babalara,
• Oğul, oğlun çocukları, kız, kızın çocukları ve bunlardan doğan çocuklara,
• Eşine,
• Zengine yani aslî ihtiyaçları dışında nisap miktarı mala sahip olan kişiye,
• Babası zengin olan ergen olmamış çocuğa (Merğinânî, el-Hidâye, II, 223-228).

Şâfiîlere ve Ebu Yusuf’a göre fitre, Müslüman olmayana da verilemez (Mâverdî, el-Hâvî, III, 387; X, 519; Merğinânî, el-Hidâye, II, 223).

Fitre Nasıl Belirlenir?

Fitrenin asıl amacı yoksul bir kişinin yaşadığı toplumun hayat standardına göre bir günlük yiyeceğinin karşılanması, böylece bayram sevincini yaşamasına katkıda bulunmaktır. Şimdilerde fıtır sadakası miktarının belirlenmesinde, kişinin bir günlük (iki öğün) normal gıda ihtiyacını karşılayacak miktarın ölçü alınması daha doğrudur.

Kişi dinen zengin sayılanlara, usûlüne (anne, baba, dedeler ve nineler), fürûuna (çocuk ve torunlar) ve eşine fıtır sadakası veremez. Fitreler bir fakire verilebileceği gibi, birkaç fakire de dağıtılabilir. (Merğînânî, el-Hidâye, II, 224). Ancak bir kişiye verilen miktar bir fitreden az olmamalıdır.

Fitre Kimlere Ne Zaman Verilir?

Kişi, kendisinin ve küçük çocuklarının fitrelerini vermekle yükümlüdür. Hz. Peygamber, köle-hür, büyük-küçük, kadın-erkek her Müslümana fitrenin gerektiğini ifade etmiştir (Ebû Dâvûd, Zekât, 20).

Fıtır sadakasının vacip olduğu zaman Ramazan bayramının birinci günü olmakla birlikte, bayramdan önce de verilebilir. Hatta bu daha faziletlidir. Ama bayram günü ya da daha sonra da verilebilmektedir. Ancak, bayram namazından önce verilmesi müstehap kabul edilmiştir.

Şâfiî mezhebinde ise; fitreyi, meşru bir mazeret bulunmadıkça bayramın birinci gününün gün batımından sonraya bırakmak haramdır. Fitreyi Ramazan’ın ilk günlerinde vermek de caizdir (Nevevî, el-Mecmû’, VI, 128).

Günümüzde fıtır sadakası miktarının belirlenmesinde, kişinin bir günlük (iki öğün) normal gıda ihtiyacını karşılayacak miktarın ölçü alınması daha uygundur. Kişi dinen zengin sayılanlara, usûlüne (anne, baba, dedeler ve nineler), fürûuna (çocuk ve torunlar) ve eşine fıtır sadakası veremez. Fitreler bir fakire verilebileceği gibi, birkaç fakire de dağıtılabilir. (Merğînânî, el-Hidâye, II, 224). Ancak bir kişiye verilen miktar bir fitreden az olmamalıdır.

Halk arasında fitre diye bilinen fıtır sadakası (sadaka-i fıtır); insan olarak yaratılmanın ve Ramazan orucunu tutup bayrama ulaşmanın bir şükrü olarak; dinen zengin olup Ramazan ayının sonuna yetişen Müslümanın, belirli kimselere vermesi vacip olan bir sadakadır (Nevevî, el-Mecmû’, VI, 103-105). Vacip oluşu, sünnetle sabittir (Buhârî, Zekât, 70-78; Müslim, Zekât, 12-16; Ebû Dâvûd, Zekât, 18; İbn Mâce, Zekât, 21).

Fitre Ne Zamana Kadar Verilir?

Fıtır sadakasının vacip olduğu zaman Ramazan bayramının birinci günü olmakla birlikte, bayramdan önce de verilebilir. Hatta bu daha faziletlidir. Ama bayram günü ya da daha sonra da verilebilmektedir. Ancak, bayram namazından önce verilmesi müstehap kabul edilmiştir.

Şâfiî mezhebinde ise; fitreyi, meşru bir mazeret bulunmadıkça bayramın birinci gününün gün batımından sonraya bırakmak haramdır. Fitreyi Ramazan’ın ilk günlerinde vermek de caizdir (Nevevî, el-Mecmû’, VI, 128).

2022 Yılında Fitre Ne Kadar?

Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı 2022 yılı için fitre miktarını açıkladı. Din İşleri Yüksek Kurulu, Prof. Dr. Abdurrahman Haçkalı başkanlığında yaptığı toplantının sonucunda, 2022 yılı Ramazan ayının başlangıcından 2023 yılı Ramazan ayının başlangıcına kadar olan süre için fitre miktarını 40 TL olarak belirlendi.

Zekat Nedir?

Zekât İslam’ın üçüncü şartıdır. Allah için toplum yararına ibadet yapılması zekâtın özelliğidir. Çünkü zenginlerin malının üzerinde yoksulların hakkı vardır. Allah lütfettiği zenginlikleri başkaları ile paylaşmakla mükellef kılmıştır. Zekâtlarımızla muhtaç olan kişilerin kendilerinin belirlediği bir hayat umudu hediye etmekteyiz.

Zekât sosyal eşitsizlikleri ortadan kaldırmayı ve dayanışmayı sağlar. Zekât vererek malımızı helal kılmış kalbimizi temizlemiş oluruz. Sadakadan farklı olarak zekâtın verilmesi dini bir vecibedir. Hangi durumda zekât verilmeli, kimler ne kadar mala sahip olanlar zekât vermeli Allah tarafından belirlenmiştir.

Kim Zekât Vermekle Sorumludur?

Ergenlik dönemini tamamlamış aklı yerinde olan işini eline almış her Müslümanın mal var varlığı nisap miktarına ulaşırsa zekât vermek zorundadır. Eğer bir kameri yıl süresince yani miladi takvime göre de bir yol boyunca nisap miktarından fazla mal varlığınız varsa bu mal varlığınızdan yüzde 2,5 zekât olarak ihtiyaç sahiplerine vermek zorundasınız. Yani bu saydığımız sınırlarda mal varlığınız varsa yılda bir defa malınızın belirli bir miktarını muhtaçlara bağışlamanız gerekir.

Nisap Miktarı Nedir?

Hadislerde belirlenen nisap miktarları şöyle sıralanabilir: 80,18 gr. altın veya bunun tutarında para veya ticaret malı; 40 koyun veya keçi, 30 sığır, 5 deve. Nisap miktarının belirlenmesinde kullanılan bu malların, o dönemin en yaygın zenginlik aracıdır.

Kimin Zekât Almaya Hakkı Vardır?

Kimin zekât alabileceği Allah tarafından belirlenmiştir:

“Sadakalar (zekâtlar), Allah’tan bir farz olarak ancak fakirler, düşkünler, zekât toplayanlar, kalpleri İslâm’a ısındırılacak olanlar, köleler, borçlular, Allah yolunda ve yolda kalmış yolcular içindir. Allah, hakkıyla bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir.“ (Kur’an-ı Kerim: Tevbe Suresi, Ayet 60)

Zekât Miktarı Nasıl Hesaplanır?

Toplum için bağışlayacağınız zekat miktarı da sahip olduğunuz mal varlığının büyüklüğüne göre değişir. Bağışlanacak zekât miktarını hesaplarken iki noktaya dikkat edilir;

• Nisap bu konuda önemlidir. Nisap miktarı 85 gram altın karşılığı mal varlığıdır ve altının günlük değeri esas alınır.
• İkinci önemli husus; zekâta tâbî olan varlıklarınızdır. Bunlar para, yatırımlar, altın, gümüş ya da gayrimenkuller olabilir. Zekâta tâbî olmayan sahip olduğunuz mallar ise şu şekildedir; kendi oturduğunuz eviniz, arabanız, mobilyalarınız ya da ofisiniz bulunur. Borçlarınızı zekât miktarından düşebilirsiniz.

Nisap miktarını üzerinde bir mal varlığını bir kamer yılı boyunca elinizde tuttuğunuzda, malınızın %2,5’ini zekât olarak vermekle mükellef olursunuz.

Zekât Ne Zaman Verilir?

Yıl içinde üzeriniz düşen zekâtı verme gününü kendiniz belirleyebilirsiniz. Zekât hesabında esas olan kameri senedir ki, bu da 354 güne denk gelmektedir. Not: Zekâtınızı ödeme gününü daha iyi aklınızda tutabilmeniz adına bir tatil ya da bir doğum günü gibi özel günleri zekâtınızı ödemek için vesile edebilirsiniz. Birçok kişi zekât vermek için özellikle mübarek Ramazan ayını bekler. Ramazan ayında yoksulları mutlu eder.

Oruç ve hac ibadetlerinde olduğu gibi zekât konusunda da kamerî ay hesabı uygulanır. Zekâtın farz olması için nisap miktarı malın üzerinden bir kamerî yılın geçmesi gerekir. Buna rağmen mal sahibi dilerse nisaba ulaşmış olan malın zekâtını sene dolmadan önce de verebilir (Kâsânî, Bedâî’, II, 15; İbnü’l-Hümâm, Feth, I, 179).

Zekat Kimlere Verilir?

Zekâtın verileceği kimseler Kur’an-ı Kerim’de belirtilmiştir. Bunlar; fakirler, miskinler, zekât toplamakla görevlendirilen memurlar, müellefe-i kulûb adı verilen kalpleri İslam’a ısındırılmak istenen kimseler, esaretten kurtulacaklar, borçlular, Allah yolunda cihad edenler ve yolda kalmış olanlardır (Tevbe, 9/60).

Fakir ve miskin, temel ihtiyaçları dışında herhangi bir maldan nisab miktarına sahip olmayan kimsedir. Ancak temel ihtiyaçları dışında, ister artıcı (nâmî) vasıfta olsun ister olmasın, herhangi bir maldan nisap miktarına sahip olan kimse fakir veya miskin kapsamında olmadığından ona zekât verilmez (İbnü’l-Hümâm, Feth, II, 266).

Borçlu, kul hakkı olarak borcu olan ve borcunu ödeyeceği maldan başka nisab miktarı malı bulunmayan kimsedir (İbnü’l-Hümâm, Feth, II, 268).

Yolda kalmış kimse, sürekli yaşadığı yerde malı bulunsa bile, çıktığı yolculukta parasız kalıp parasına ulaşma imkânı bulamayan, başka bir deyişle, parasızlıktan yolda kalmış ve memleketine dönemeyen kimsedir. Bu kimseye, malının bulunduğu yere dönmesine ve dönünceye kadarki ihtiyaçlarını gidermesine yetecek kadar zekât verilebilir (Kâsânî, Bedâî’, II, 43-46). Şimdilerde seferi olan kişi istediği zaman memleketindeki parayı banka kartı veya başka bir yöntemle alma imkânına sahipse ona zekât verilmez.

 “Allah yolunda” anlamına gelen “fî sebîlillah” ifadesi ise, kendisini Allah yoluna ve İslam’a adamış hac yolcuları, askerler ve ilim için yola çıkan gerçek kişiler olarak yorumlanmıştır.

Sizler için video içerikleri hazırlıyoruz. Bu içeriklerimizi de Begonya Kadın youtube kanalımızda paylaşıyoruz. Kanalımıza abone olarak bize destek olabilirsiniz.