Gıda Zehirlenmesine En Çok Yol Açan Besinler

Gıda zehirlenmesi en güzel geçen tatilinizi ya da güzel bir gününüzü zehir edebilir. Peki gıda zehirlenmesine en çok yol açan besinler nelerdir birlikte ele alacağız. Gıda zehirlenmesi bazen hafif atlatılsa da bazen ciddi sorunlara yol açmaktadır. Gıda zehirlenmesi sonucunda vücuttan çok su atıldığı için besin zehirlenmesine neden olabilir.

Besin Zehirlenmesi Neden Olur?

Besin zehirlenmesi, yediğimiz yiyeceklerin içindeki zararlı bakteri veya mikroorganizmaların bulunmasından dolayı ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Yiyeceklerimiz, kontamine olmuş olabilecek mikropların, toksinlerin veya kimyasal maddeler ile bizleri zehirleyebilir.

Besin zehirlenmesinin birkaç sebebi vardır:

Mikroplar

Yiyecekler, uygun şartlarda saklanmazsa fazla sıcakta kalırsa, nem ve pH gibi faktörlerle birlikte yiyeceklerdeki mikroplar çoğalır. Bu mikroplar, bakteriler (örneğin Salmonella, E. coli), virüsler (örneğin Norovirus) veya parazitler olabilir. Bilmeden bu mikroorganizmaları tükettiğimizde, enfeksiyon veya besin zehirlenmesine maruz kalabiliriz.

Saklama ve İşleme Hataları

Yiyeceklerin doğru şekilde saklanmaması veya işlenmemesi, mikropların üremesi ve yayılması için uygun bir ortam oluşturabilir. Yiyeceklerin yeterince pişirilmemesi, çiğ etin veya deniz ürünlerinin hijyen kurallarına uygun şekilde saklanmaması gibi hatalar, mikropların yiyeceklere bulaşma riskini artırır.

Haşere Problemi

Sinekler, hamam böcekleri veya fareler gibi haşereler, mikropların taşınmasına ve yiyeceklere bulaşmasına neden olabilir. Bu haşerelerin yiyeceklerle temas edince, mikroplar yayılır ve bunun sonucunda zehirlenmeler yaşanabilir.

Yetersiz Pişirme

Yiyeceklerin tam olarak pişirilmemesi, içindeki mikropların öldürülmesi için gerekli olan sıcaklığa ulaşmaması anlamına gelir. Özellikle et, tavuk veya balık gibi hayvansal ürünlerin yeterince pişirilmemesi, bu mikropların neden olduğu enfeksiyonlara yol açabilir.

Çapraz Bulaşma

Mikropların bir yiyecekten diğerine geçmesine çapraz bulaşma denir. Örneğin, çiğ etle temas etmiş bir bıçağın daha sonra çiğ sebzeleri kesmek için kullanılması veya çiğ tavuğa temas etmiş ellerin sebzeleri tutması gibi durumlar, mikropların başka yiyeceklere bulaşmasına sebep olabilir.

Doğal Toksinler

Bazı bitkiler veya deniz ürünleri, doğal olarak toksinler içerebilir. Bu toksinler, tüketildiğinde zehirlenmelere yol açabilir. Bazı mantarlar veya belirli balık türleri gibi yiyecekler, doğal olarak oluşan toksinleri içerebilir. Bu toksinler, yiyecekleri zehirleyerek sağlık sorunlarına neden olabilir.

Gıda Zehirlenmesine En Çok Hangi Besinler Yol Açar?

Gıda zehirlenmesi sık karşılaşılan durumdur. Evde yediğimiz besinlerle gıda zehirlenmesi yaşamamak için besinlerin saklama koşullarına, pişirmesine ve hijyene önem vermeliyiz. Ancak dışarda yemek yemek zorundaysanız güvendiğiniz yerleri tercih edin. Ve tavuk gibi en çabuk bakteri üreten besinleri tüketmemeye çalışın.

Gıda Zehirlenmesine En Çok Yol Açan Besinler:

Kümes Hayvanları

Kümes hayvanları, özellikle tavuk ve hindi gibi kanatlı hayvanlar en çok besin zehirlenmesine neden olan gruptur.

Kümes hayvanlarında bulunan bakteri ve enfeksiyonlar aşağıdaki gibidir;

Salmonella: Tavuk ve hindi gibi kümes hayvanları, genellikle Salmonella bakterisini taşır. Eğer bu hayvanların eti yeterince pişirilmez veya çapraz kontaminasyon olursa, Salmonella bakterisi varsa bu tavuk ve hindi gibi hayvanları yiyen kişiler besin zehirlenmesi yaşayabilirler.

Campylobacter: Bu bakteri de kümes hayvanlarının bağırsaklarında bulunur. Yeterince pişirilmemiş veya hijyenik olmayan tavuk veya hindi gibi hayvanlardan kaynaklanan Campylobacter enfeksiyonlarının sonucunda gıda zehirlenmesine neden olabilir.

Clostridium perfringens: Bu bakteri, genellikle iyi koşullarda saklanmamış sıcakta kalmış veya yeterince pişirilmemiş kümes hayvanlarının etinde bulunur. Bu etin tüketilmesi, Clostridium perfringens zehirlenmesine yol açabilir.

Listeria: Listeria monocytogenes, gıda kaynaklı bir enfeksiyon olan listeriozise sebep olabilen bir bakteridir. Kümes hayvanları da bu bakteriyi taşıyabilir ve etin yanı sıra işlenmiş et ürünleri veya pastörize edilmemiş süt ürünleri gibi bakteri bulaşmış diğer gıdalar ile de insanlara enfeksiyon bulaşabilir.

Kuş Gribi: Bazı kuş gribi virüsleri, kümes hayvanlarında enfeksiyonlara yol açabilir. İnsanlara bulaşma riski düşük olsa da, ciddi bir sağlık tehdidi oluşturabilir.

Bu nedenlerden dolayı, kümes hayvanlarından elde edilen et ve diğer ürünlerin hijyenik bir şekilde işlenmesi, doğru şekilde saklanması ve yeterince pişirilmesi önemlidir. Kümes hayvanlarından kaynaklanan gıda zehirlenmelerini önlemek için temizlik kurallarına dikkat etmek, ayrı kesme tahtaları kullanmak ve çapraz kontaminasyonu engellemek önemlidir. Ayrıca, etin yeterince pişirildiğinden emin olmak için iç sıcaklığını kontrol etmek de önemlidir.

Sebze ve Yeşillik

Sebze ve yeşillikler gıda zehirlenmesine neden olabilir. Salmonella ve E. coli gibi bakterilerin kontaminasyonu, kontamine sulardan sulanma, pestisit kalıntıları, yetersiz yıkama ve çapraz kontaminasyon gibi faktörler bunlara örnek verilebilir. Bu nedenle, sebzeleri ve yeşillikleri hijyenik koşullarda yetiştirmek, doğru şekilde yıkamak ve işlemek önemlidir. Ayrıca, temiz sulama suyu kullanmak ve pestisitlerin uygun şekilde kullanılmasına dikkat etmek gerekmektedir.

Balık ve Kabuklu Deniz Ürünleri

Balık ve kabuklu deniz ürünleri, histamin zehirlenmesi gibi sağlık sorunlarına neden olabilir. Balık ve deniz ürünleri histamin adlı bir toksini içerebilir. Yetersiz soğutma ve saklama koşulları, balıklarda histamin birikimine yol açabilir. Histamin içerin bir deniz ürünü çiğ veya yetersiz pişirilmiş balık ve kabuklu deniz ürünlerinin tüketilmesi gıda zehirlenmesine neden olabilir.

Salmonella, Vibrio ve Listeria gibi bakteriler, balık ve kabuklu deniz ürünlerinde büyüyebilir ve sağlık sorunlarına yol açabilir. Deniz ürünleri, bazı mikroorganizmaların ürettiği toksinlerle birlikte tüketildiğinde zehirlenmelere neden olabilir. Yetersiz pişirme veya çapraz kontaminasyon, mikropların yayılmasına ve gıda zehirlenmelerine neden olabilir.

Balık ve kabuklu deniz ürünlerinin hijyenik bir şekilde saklanması, taze olmalarına dikkat edilmesi önemlidir. Çiğ balık veya kabuklu deniz ürünlerinin yeterince pişirildiğinden emin olmak, gıda zehirlenmelerini önlemek için önemlidir. Güvendiğiniz kurumlardan balık ve kabuklu deniz ürünleri satın almak, gıda güvenliği açısından önemlidir. Gıda güvenliği önlemlerine uyulması, balık ve kabuklu deniz ürünlerinin tüketilirken sağlığımızı korumamıza yardımcı olur.

Pirinç

Pirinç, Bacillus cereus adlı bakterinin büyümesine ve toksin üretimine elverişli bir ortam sağlayabilir. Bacillus cereus toksinleri, pirincin işlenmesi, saklanması veya hazırlanması sırasında oluşabilir ve tüketildiğinde gıda zehirlenmesine neden olabilir.

Çiğ pirinç veya yeterince pişmemiş pirinç tüketildiğinde Salmonella veya E. coli gibi bakterilerin neden olduğu gıda zehirlenmesi riski ortaya çıkabilir.

Pirinç, tarlada, depolama sırasında veya işleme aşamasında aflatoksin adı verilen doğal bir toksine maruz kalabilir. Aflatoksinlerin yüksek seviyeleri, pirinç tüketimiyle ilişkili sağlık sorunlarına yol açabilir. Pirinç, diğer gıdalarla temas ettiğinde çapraz kontaminasyon riski oluşabilir. Pirincin doğru şekilde saklanması ve taze olması gıda zehirlenmesi açısından önemlidir.

Pirinç yeterince pişirilmeli ve sıcak bir şekilde servis edilmelidir. Pirinç kullanılmadan önce hijyenik koşullarda hazırlık yapılmalı ve temiz yüzeyler kullanılmalıdır. Güvendiğiniz yerlerden pirinç alırsanız ve uygun koşullarda saklayıp pişirirseniz pirinç kaynaklı gıda zehirlenmesi riskini en aza indirebilirsiniz.

Kırmızı Et ve Şarküteri

Çiğ veya yeterince pişmemiş kırmızı et ve şarküteri ürünleri, içerdikleri bakteriler nedeniyle sağlık sorunlarına yol açabilir.

Kırmızı etin iç kısımlarının yeterince pişirilmemesi veya şarküteri ürünlerinin çiğ olarak tüketilmesi durumunda mikroplar ölmeyeceği için zehirlenmelere neden olabilir. Bazı şarküteri ürünleri, kötü saklama koşulları veya yanlış üretim yöntemleri nedeniyle Clostridium botulinum adlı bakterinin üremesine ve botulizm adı verilen ciddi bir zehirlenmeye yol açabilir.

Kırmızı et ve şarküteri ürünlerinin uygun şekilde saklanmaması bakteri üremesini artırır ve zehirlenmelere zemin hazırlar. Çiğ kırmızı et veya şarküteri ürünlerinin diğer gıdalarla veya yüzeylerle temas etmesi mikropların yayılmasına ve zehirlenmelere neden olabilir. Bazı şarküteri ürünlerinde bulunan nitrit ve nitrat, yüksek sıcaklıkta yanlış şekilde pişirme veya saklama koşullarıyla etkileşime girerek zararlı nitrozaminlerin oluşmasına yol açabilir.

Bazı insanlar kırmızı et veya şarküteri ürünlerine karşı alerjik reaksiyonlar gösterebilir veya intolerans yaşayabilir, bu da sağlık sorunlarına neden olabilir. Kırmızı et ve şarküteri ürünlerinin hazırlanması ve sunulması sırasında hijyen kurallarına dikkat etmek önemlidir.

Kırmızı et ve şarküteri ürünlerini güvendiğiniz kasap veya marketlerden satın almak, kalite ve güvenlik açısından önemlidir. Ayrıca zehirlenme yaşamamak için kırmızı et ve şarküteri ürünlerinin uygun şekilde saklanması, yeterince pişirilmesi ve hijyenik koşullarda hazırlanması, gıda zehirlenmelerini önlemek için önemli adımlardır.

Pastörize Edilmemiş Süt Ürünleri

Pastörize edilmemiş süt ürünleri, içerdikleri mikroorganizmalar nedeniyle gıda zehirlenmesine yol açabilir. Süt ve süt ürünleri, pastörizasyon adı verilen işlemle mikroplardan arındırıldığında daha güvenli hale gelir.

Pastörize edilmemiş süt ürünleri, özellikle çiğ süt veya pastörizasyon işlemi geçirmemiş peynirler, yoğurtlar veya dondurmalar tüketildiğinde bakteri ve parazitlerin neden olduğu hastalıklara yol açabilir.

Salmonella, E. coli, Listeria ve Campylobacter gibi bakteriler, pastörize edilmemiş süt ürünlerinde bulunabilir ve tüketildiğinde gıda zehirlenmelerine sebep olabilir. Bazı mikroorganizmaların toksinleri, pastörize edilmemiş süt ürünlerinde birikerek sağlık sorunlarına yol açabilir.

Pastörizasyon işlemi, mikropların öldürülmesine ve süt ürünlerinin daha uzun süre dayanmasına yardımcı olur. Pastörize edilmemiş süt ürünleri, özellikle yaşlılar, çocuklar ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler için daha büyük bir risk taşır.

Hijyenik koşullarda üretilmeyen veya doğru saklama koşullarında muhafaza edilmeyen pastörize edilmemiş süt ürünleri, mikropların üremesi ve sağlık sorunlarına yol açması açısından daha tehlikeli olabilir.

Pastörize edilmemiş süt ürünlerini tüketmeden önce kaynatmak veya pastörize edilmiş alternatiflerini tercih etmek, gıda zehirlenmelerini önlemede önemli bir adımdır. Yetkilendirilmiş ve güvenilir tedarikçilerden pastörize edilmiş süt ürünleri satın almak, sağlık açısından daha güvenli bir seçenek olabilir.

Yumurta

Yumurta, çiğ veya yeterince pişmemiş olarak tüketildiğinde, içerdikleri bakteriler nedeniyle gıda zehirlenmesine yol açabilir. Salmonella bakterisi, özellikle yumurta beyazı ve kabuğunda bulunabilir ve doğru şekilde pişirilmediğinde hastalıklara neden olabilir.

Yumurta kabuğu üzerindeki kir, dışarıdan gelebilecek mikropların içeri girmesine ve zehirlenmelere yol açabilir. Çiğ veya az pişmiş yumurta tüketimi, Salmonella gibi bakterilerin hayatta kalmasına ve vücutta enfeksiyona neden olabilecek riski artırır.

Yumurta beyazının ve sarısının ayrı ayrı işlenmesi gereklidir çünkü çiğ yumurta sarısında bulunan bazı enzimler, bakterilerin büyümesini engeller.

Yumurta ile yapılan yemeklerin uygun şekilde saklanması ve soğutulması önemlidir, aksi takdirde bakteri üremesi hızlanabilir ve zehirlenmelere neden olabilir. Çiğ yumurta tüketiminden kaçınılmalı ve yumurtaların tamamen pişirilmesi sağlanmalıdır.

Yumurta kabuğunun temizliğine dikkat edilmeli ve kırık veya çatlak kabuklu yumurtalar kullanılmamalıdır. Yumurtaları bildiğiniz bir yerden almak ve taze olmalarına dikkat etmek, gıda zehirlenmelerini önlemek için önemlidir.

Meyve

Çiğ veya yeterince yıkanmamış meyveler, içerdikleri mikroorganizmalar nedeniyle gıda zehirlenmesine yol açabilir. Salmonella, E. coli ve diğer bakteriler meyvelerin yüzeyinde bulunabilir ve tüketildiğinde sağlık sorunlarına neden olabilir.

Kirli ellerle meyve tüketimi, mikropların bulaşmasına ve gıda zehirlenmelerine yol açabilir. Eller, meyve öncesi ve sonrası temizlenmelidir. Pestisitler ve kimyasal kalıntılar, meyvelerde bulunabilen zararlı maddelerdir ve sağlık sorunlarına yol açabilir. Organik meyveler tercih edilebilir.

Yeterince olgunlaşmamış veya çürümüş meyvelerin tüketilmesi, mikropların üremesi ve zehirlenmelere neden olabilir. Yıkanmamış bıçak veya kesme tahtası gibi araçlarla meyvelerin kesilmesi, mikropların yayılmasına ve zehirlenmelere sebep olabilir.

Hijyenik olmayan şartlarda meyve sularının hazırlanması veya saklanması, mikropların üremesine ve zehirlenmelere yol açabilir. Yıkanmamış meyveler, toprak veya çevresel kirleticilerden kaynaklanan mikroorganizmaları içerebilir. Bu nedenle meyveler mutlaka yıkanmalıdır.

Yüksek sıcaklıkta pişirilmemiş meyveler, patojen mikroorganizmaların hayatta kalmasına ve gıda zehirlenmelerine neden olabilir. Pişirme veya pastörizasyon işlemi tercih edilebilir. Taze ve sağlıklı meyveler seçilmeli, bozuk veya çürümüş olanlardan kaçınılmalıdır. Ayrıca meyvelerin uygun koşullarda saklanması da önemlidir.

Zehirlenmeye neden olan meyveler çoğunlukla kavun, böğürtlen, yaban mersini, çilek gibi yumuşak meyvelerdir. Kavuna Listeria bakterisi, yumuşak meyvelere de özellikle Hepatit A virüsü olmak üzere bir dizi zararlı virüs ve bakteri bulaşabilir.

Meyve Suyu ve Su

Gıda zehirlenmesine neden olan bir diğer gıdalar da taze meyve suları ve musluk sularıdır. Hazır meyve sularının son kullanma tarihine edin ve musluk suyu içmekten kaçınınız.

Gıda Zehirlenmesinin Belirtileri Nelerdir?

Gıda zehirlenmesinin belirtileri aynı gün içinde kendini gösterebiliyorken bozuk olan gıda tüketiminden günler sonra da ortaya çıkabilir. Gıda zehirlenmesinin hangi gıdadan kaynakladığı belirtileri de değiştirir. Ancak genel olarak besin zehirlenmesinde görülen belirtiler şunlardır;

• Mide bulantısı
• Kusma
• İshal, kanlı ishal
• Karın ağrısı ve mide krampları
• Ateş

Gıda Zehirlenmesi Nedeniyle Ne Zaman Doktora Gitmek Gerekir?

Birçok gıda zehirlenmesi vakası bol su içmek ve istirahat ile ortadan kaybolur. Ancak şu durumlarda doktora gitmek gerekir:

• Çok sık kusma ve sıvıyı vücutta tutamama halinde
• Semptomların üç günden uzun sürmesi durumunda
• Kanlı kusma ve kanlı ishal vakalarında
• Üç günden uzun süren ishal halinde
• Midede aşırı ağrı ve acı varsa
• Ağızdan ölçülen ateşin 38 dereceden yüksek olması halinde
• Aşırı susama ve ağız kuruluğu gibi dehidrasyon semptomları varsa
• Bulanık görme, kas zayıflığı veya kollarda uyuşma gibi nörolojik semptomlar görülürse doktora gitmek gerekir.

Gıda Zehirlenmesi Riskini Azaltmanın Yolları

Hijyene Önem Verin

Gıda zehirlenmesi yaşamamak için en önemli nokta hijyendir. Bu nedenle yemek yapmadan önce mutlaka ellerinizi sabun ve sıcak su ile yıkayın. Çiğ et, tavuk ve balığı elledikten sonra ellerinizi mutlaka yıkayın. Besinler birbirine bakteri aktarabilir. Bunun için et, tavuk ve sebzeleri aynı kesme tahtasında kesmeyin.

Yıkama Alışkanlıklarınıza Dikkat Edin

Çiğ et, tavuk ve balığı lavaboda yıkarken dikkatli olmalısınız. Çeşmeden akan su yıkama sırasında sıçrayarak başka mutfak aletlerine değerek vücudunuza girebilir. Bu nedenle et, tavuk ve balığı dikkatlice yıkayın.

Son Kullanma Tarihlerine Dikkat Edin

Son kullanma tarihi geçmiş gıda maddelerini tüketmek zararlıdır ve zehirlenmeye neden olabilir. Mutfağınızda kullandığınız her malzemenin son tüketim tarihini kontrol edin. Son aşamaya gelmeden görüntüsü ve kokusu bozulmayabilir ama sizi zehirlemeye yetebilir. Bu nedenle son kullanma tarihi geçmiş gıdaları hiç vakit kaybetmeden çöpe atmalısınız.

Eti iyi pişirin

Et ve kümes hayvanlarını, sucuk sosis gibi hayvansal ürünlerin iyice piştiğinden emin olun. Hatta içini yararak pişip pişmediğini kontrol etmelisiniz.

Taze ürünleri iyice yıkayın

Yeşillikleri, sebzeleri ve meyveleri paketli olsalar bile iyice yıkayın. Hatta yeşillik ve meyveleri kabuğu ile tüketecekseniz yıkama sonrasında sirkeli suda bekletmeniz daha sağlıklı olacaktır.

Yemeklerinizi Gerekli Isıda Saklayın

Yemeklerinin bozulmaması için buzdolabınızda saklamalısınız. 5-60 derece arasındaki sıcaklıklar bakteri gelişimini kolaylaştırır. Yemekleri dışarıda bırakmayın; kullanmadığınız her şeyi buzdolabında tutmak en güvenlisidir. Buzdolabınızın derece ayarlarını da düzenli olarak kontrol etmelisiniz. Yaz ve kış derecesini de kontrol edin.