Kanamalarda İlk Yardım Nasıl Uygulanır?

Reklamlar

Kanamalarda ilk yardım nasıl yapılır? Öncelikle kanama nedir? ona bakalım. Damarlarımızın dışarıdan gelen bir etken sonucu, bütünlüğünün bozulması ve kanın damar dışına  ( vücut içine yada dışına doğru) akması durumudur.

Kanama nedir? Hangi kanama tipleri ciddi kanamalardır?, Kanamanın ciddiyeti hangi durumlara bağlıdır? Kanamalarda ilk yardım nasıl yapılır? Gelin aşağıda bunları öğrenelim.

Kanamaların Ciddiyet Hangi Durumlara Bağlıdır?

Kanamanın ciddiyetini belirleyen bazı durumlar vardır. Bunlar aşağıda sıralanmıştır.

1. Kanamanın hızı: Fışkırır tarzda olan kanamalarda birkaç dakika içinde vücuttaki kanın büyük bir kısmını kaybedebiliriz. Bu durum da kanamanın ciddiyetini belirler. Kısa bir süre içinde kanamalarda ilk yardım uygulamalarına başlamalıyız.
2. Vücuttan Aktığı bölge: Örneğin; Elden akan kan ile herhangi bir darbe neticesinde kulaktan gelen kanama ciddiyeti aynı değildir. Baştan yada kulaktan gelen kan, kanla beraber beyin omurilik sıvısı olabilir. Bu da beyin kanamasının belirtisidir.
3. Kanama Miktarı: Vücut ağırlığına göre insanların vücudunda bulunan kan miktarı değişkenlik gösterebilir. Örneğin; 70-80 kilo olan sağlıklı bir insanın vücudunda ortalama 5-6 litre kan vardır.  25-30 kiloluk bir çocuğun vücudunda ise ortalama 2-2,5 litre kan bulunmaktadır. Herhangi bir kaza nedeni ile vücuttaki kanın 5 te birini (yaklaşık yüzde yirmisini) kaybedersek hayati tehlike başlayabilir.
4. Kişinin fiziksel durumu ve yaşı: gibi faktörler kanamanın ciddiyetini belirleyen faktörlerdir.

Kaç Çeşit Kanama Vardır?

Kanama çeşitleri, vücuttan aktığı bölgeye göre dış kanamalar, iç kanamalar ve doğal deliklerden olan kanamalar olmak üzere 3 farklı kanama çeşidi vardır. Bu kanama türlerini nasıl ayırt edebiliriz? Hangi kanama çeşidine göre nasıl müdahale edebiliriz?

1. Dış Kanamalar: Kan yaradan vücut dışına doğru akar ve gözle görülebilir. Damar bütünlüğü ile beraber doku bütünlüğü de bozulmuştur.
2. İç Kanamalar: Kan damar dışına fakat vücut içi boşluklara ( karın boşluğu) dolar ve gözle görülemez. Ancak vücudu elle ve gözle muayene yapılması  (İkinci değerlendirme) neticesinde karına bastırıldığında karın tahta gibi sert olur.
3. Doğal Deliklerden olan Kanamalar: Kulak, burun, ağız, anüs ve  üreme organlarından herhangi bir darbe yada kaza sonucu kan gelmesi ciddi bir durumun habercisi olabilir.

Damar Tipine Göre Kanamalar Kaç Çeşittir?

Damar tipine göre kanamalar, atardamar kanamaları, toplardamar kanamaları ve kılcal damar kanamaları olmak üzere 3’e ayrılır. Öncelikle kanamanın türünü belirleyip, sonrasında kanamalarda ilk yardım uygulamalarına geçebiliriz.

1. Atardamar Kanamaları: Atardamarlar ismini yaptığı işten alır.  Kalpten çıkıp vücuda kan atan, kan gönderen damarlardır. Genellikle temiz kan taşır. Oksijen ve mineral bakımından zengindir. Kanama şekli kalbin atımıyla uyumlu kesik kesik fışkırır tarzdadır. En ölümcül kanama tipidir. Birkaç dakika içinde çok miktarda kan kaybına sebep olur.
2. Toplardamar Kanaması: Toplardamarlarda ismini yaptığı işten alır. Vücuttaki kirli kanı toplayıp kalbe kan getiren damarlardır. Genellikle karbondioksit bakımından zengin kan taşıdığı için koyu renklidir. Kanaması sızıntı şeklinde ve koyu renklidir.
3. Kılcal damar Kanaması: Çok ince, tek sıra hücre tabakasından oluşan atardamarlar ile toplardamarları birbirine bağlayan, madde ( oksijen, su, besin) geçişini sağlayan damarlardır. Kan basıncı en düşük damardır. Bu yüzden kanamaları küçük kabarcıklar şeklindedir. Örneğin; Kolumuzu bacağımızı bir yere sürttüğümüzde derinin sıyrılması ile oluşan, kabarcıklar şeklinde olan kanamadır.

Kanamalarda Baskı Uygulanabilecek Damarlar Hangileridir?

Özellikle atardamar kanamalarında kan fışkırır tarzda olacağı için çok fazla kan kaybı olur. Bez ile tampon yapmak yeterli gelmediği zaman, kanayan yerin kalbe yakın bir üst atardamarına baskı uygulaması kanamanın yavaşlamasına hatta durmasına yardımcı olabilir.

Bu Bası Noktaları Nelerdir?

1. Boyun Atardamarı (Şah damarı) bası yeri: Boyun atardamarı üzerine baskı yalnızca bu atardamarda kanama olduğunda uygulanır. Kafa yaralanmalarında çok miktarda kanama olabilir. Bu durumda atardamar üzerinden yapılan baskı fayda sağlamayacağı için uygulanmaz. Kanayan yerin üzerine baskı uygulanması daha faydalı olacaktır.
2.  Köprücü Kemiği üzeri ( Kol atardamarı bası yeri): Omuz ve kol bölgesi kanamalarında baskı uygulanabilir.
3. Koltuk altı (Kol atardamarı bası yeri) : Özellikle kolun pazu bölgesinde (üst kolda) meydana gelen kanamalarda koltuk altı bası noktasına bası uygulanabilir.
4. Kolun üst bölümü (Kol atardamarı bası yeri): Ön kol bölümünde oluşan (dirsek ile bilek arasında )bir kanama tampon yoluyla durdurulamıyorsa kolun üst bölümündeki (dirsek içinin birkaç parmak üstüne )atardamara baskı uygulanır.
5. Kasık (Bacak Atardamarı bası yeri): Uyluk (Üst bacak) bölümünde oluşan bir yaralanma sonucunda tampon ve bandaj ile kanama durdurulamıyorsa bir üst atardamara,  kasık atardamarına bası uygulanır.
6. Uyluk (Bacak atardamarı bası yeri): Alt bacak (dizden aşağıda) oluşan kanamalarda tampon ve bandajla kanama durdurulamazsa uyluk atardamarına bası yapılabilir.

Kanamalarda İlk Yardım Nasıl Olmalı? Bir Uygulama Yapalım?

• Öncelikle ilkyardımcı olarak hasta/yaralının bilincini kontrol eder. Ve bilinci açıksa sakinleştirerek paniğe kapılmasını engelleriz.
• Sırt üstü bir yere yatırarak yaşamsal bulgularını değerlendirmeliyiz. (ABC’sini) ve 112 den yardım istemeliyiz.
• Yara yerini ve kanama miktarını seri bir şekilde değerlendirmeliyiz.
• En kısa zamanda kanayan yara üzerine temiz bir bezle baskı yapmalıyız.
• Kanama durmazsa birinci bezi kaldırmadan, birinci bezin üstüne ikinci bir bez koyarak baskı uygulanır.
• NOT: Birinci bezi kaldırırsak pıhtılaşma faktörünü ortadan kaldırmış oluru. Yani bir nevi yara kabuğunu soymuş gibi kanamanın yeniden başlamasına sebep olabiliriz.
• İkinci bezle baskı yaptığımız halde hala kanama durmuyorsa üzerinden üçüncü bir bezle bandaj uygularız. Ve bandajın düğümünü yaranın üzerine gelecek şekilde yapmalıyız ki düğümde yaraya bir baskı oluştursun.
• Hala kanama durmuyorsa kanayan yerin kalbe yakın bir üst atardamarına bası uygularız.
• Kanayan bölgeyi kalp seviyesinden yukarı kaldırarak kanamanın yavaşlamasını sağlarız.
• Baskı yaptığımız halde kanama hala durmuyorsa son çare olarak boğucu sargı (turnike ) uygularız.
• Kanaması olan yaralının vücut ısısı hızla düşer. Vücut ısısını korumak için yaralı bölge dışarıda kalacak şekilde üzerini örteriz.
• Yine kanaması olan yaralının kan basıncı düştüğü için beyne giden kan akımını rahatlatmak için şok pozisyonu (ayakları 30 cm yukarı kaldırırız.)
• 112 gelene kadar her 2-3 dakikada bir yaralının yaşamsal fonksiyonlarını (soluk ve nabzını) kontrol ederiz.
• 112 gelene kadar hasta yaralı yalnız bırakılmaz, biz ilkyardımcı olarak yaralıyı nasıl bulduk ve neler yaptığımız konusunda bilgileri 112 verip ondan sonra olay yerinden ayrılabiliriz.

İç Kanamalarda İlk Yardım Uygulamaları Nasıl Olmalıdır?

İç kanamalarda ilk yardım nasıl yapılır? İç kanama şiddetli travma, darbe, kırık, bıçaklanma, silahlı yaralanmalar gibi nedenlerle oluşabilir.

İç kanaması olan hasta/yaralıda şok belirtileri görülür.

İç Kanaması olan birine nasıl ilk yardım yapabiliriz?

• Öncelikle hasta/yaralının bilincini (kendinde olup olmadığını) ve ABC’sini değerlendiririz.
• Derhal tıbbi yardım istemeliyiz (112)
• İÇ kanaması olan yaralının karnı tahta gibi serttir. Karın boşluğuna kan dolmuştur. Kan basıncı azalmıştır.  Kan basıncı düşmesinden dolayı beyne giden kan akımını rahatlatmak için ayaklar 30 cm yukarı kaldırırız.
• Ameliyata girme ihtimalinden dolayı asla yiyecek içecek verilmez. Ameliyat esnasında anestezi alacağı için anestezik maddeler kusma refleksini harekete geçirerek kusmasına ve tıkanmasına neden olabilir.
• Özellikle kırık varsa hareket ettirilmemelidir. (Kırık kemik uçları jilet gibi keskindir.  Hareket ederse iç organlara daha fazla zarar verebilir.
• Hasta /yaralının vücut ısısı korunur ve 112 gelene kadar yaşamsal bulguları (soluk ve nabzı ) 2-3 dakika aralıklarla kontrol edilir.

Kanamalarda İlk Yardım Nasıl Uygulanır? adlı yazımızın faydalı olduğunu umuyoruz. Aşağıdaki içeriklerimiz de dikkatinizi çekebilir:

Koma pozisyonu nedir?
Şok Nedir?