KOMA NEDİR? Uzun Süreli Bilinç Kaybı.
Bir hasta ya da yaralının komada mı, değil mi nasıl anlayacağız?
Koma nedir? İnsanlar hangi durumlarda komaya girer? Komanın belirtileri nelerdir? Komaya giren bir insana koma pozisyonu nasıl verilir? Koma pozisyonunun faydaları nelerdir? Koma pozisyonu nedir ve nasıl verilir gelin aşağıda beraber inceleyelim…
Koma : Komadaki bir insan yutkunamaz, öksüremez, seslendiğimizde ya da omuzlarına ağrılı uyaran verdiğimizde bize cevap veremez. Uzun süreli bilinç kaybıdır.
Aslında bir nevi yoğun bakım hastalarını örnek verebiliriz. Bir hasta ya da yaralı birkaç saat, birkaç gün, hatta ömür boyuda komada kalabilir.
Komaya Nasıl Girilir?
Bir insan neden komaya girer?
• Trafik kazası ya da yüksekten düşme gibi nedenlerle kafaya alınan darbeler
• Sindirim, yoluyla zehirlenme ( yediğimiz içtiğimiz bozuk bir besin nedeni ile)
• Solunum yoluyla zehirlenme ( Karbonmonoksit gazı, doğal gaz gibi gazların yada duman solunması nedeni ile)
• Cilt yolu ile zehirlenme ( Yılan, akrep gibi zehirli hayvanların ısırması, ilaç enjeksiyonu, )
• Aşırı Alkol kullanımı
• Uyuşturucu kullanımı
• Şeker (Diyabet) hastalarında şekerin aşırı yükselmesi ( Hiperglisemi) yada normalin çok altına inmesi (Hipoglisemi)
• Bazı karaciğer hastalıkları (Siroz, karaciğer kanseri, karaciğer yetmezliği v.s.)
• Havale gibi ateşli hastalıklar
• Yüksek tansiyon
• Beyin tümörleri v.s. birçok nedenden dolayı bir kişi komaya girebilir.
Komaya giren bir hasta ya da yaralıyı nasıl tanıyalım? Ne gibi belirtiler gösterir?
- Seslendiğimizde bize cevap vermiyor ise, belki bizi duyuyor ama cevap veremiyor olabilir diye Omuzlarını hafif ağrılı uyaran veririz. Ağrılı uyarana da tepki verememesi durumu söz konusu ise
- Yutkunamaz. Bu yüzden damardan sıvı mama ile beslenirler. , öksüremez.
- Vücuttaki tüm kaslar gevşediği için idrar ve dışkısını kontrol edemez. Altına kaçırır. Bu yüzden yoğun bakım hastalarına sonda takılır.
Komada ki bir hasta/ yaralıya ilkyardımı nasıl yapmalıyız?
• Öncelikle olay yeri güvenliği ( olay ne olursa olsun) alınır.
İlkyardımcı önce kendi sonra çevredeki sağlıklı insanlar, en son hasta yaralı güvenliğini sağlar
• Derhal hasta yaralıya sesli ve ağrılı uyaran vererek bilincinin olup olmadığını kontrol eder.
• Hasta yaralının bilinci tamamen kapalı ise derhal etraftaki sakin ve soğuk kanlı birine 112 aratılır.
• Hasta /Yaralının Hava Yolu Açıklığı sağlanır. (A)
Önce ağız içi kontrol edilir. Ağızda katı bir şey varsa işaret parmağı ile bir yanaktan diğer yanağa doğru süpürerek çıkarılır. sıvı bir şey varsa bir bezle sıvı madde emdirilerek temizlenir.
Baş çene pozisyonu verilerek hava yolu açıklığı sağlanır.
• Solunumu değerlendirilir. (B) (Bak- Dinle –Hisset 10 saniye)
• Hasta yaralının bilinci kapalı fakat solunumu varsa derhal hasta yaralıya ikinci değerlendirme ( ellerimiz ve gözlerimiz ile vücut muayenesi) yapılarak vücutta ciddi bir yaralanma olup olmadığı tespit edilir.
Vücutta kanama v.s. bir durum varsa önlemi alınır. Ve ciddi bir yaralanması yoksa (travmalı bir hasta değilse) koma pozisyonu ( derlenme, kurtarma, iyileşme, yan yatış pozisyonu) verilir.
Travmalı hasta yaralılarda, örneğin yüksekten düşen, trafik kazası geçiren yaralılara koma pozisyonu verilmemeli. Peki verirsek ne olur? Yaralının kısmi ya da tam felç geçirmesine sebep olabiliriz.
Bilinci kapalı solunumu olan hasta yaralıya neden Koma pozisyonu vermeliyiz?
Birincisi; Koma pozisyonu (yan yatış) aslında insanların en rahat uyuduğu bir pozisyondur. Neden? Çünkü hava yolu sürekli açık halde kalarak kişinin rahat nefes almasını sağlar.
İkincisi; Kusma halinde kustuğunu yutmaması ve soluk yoluna kaçmamasına yardımcı olur.
Hasta yaralıya koma pozisyonu verirken, ne tarafa döndüreceğimize nasıl karar vereceğiz?
- Hasta yaralıya yapılan ikinci değerlendirme sonucunda kol ya da bacakta bir kanaması varsa bandaj yapılarak kanama durdurulur. Kanayan bölge üstte kalacak şekilde yan döndürülür.
- Kol veya bacakta kırık varsa önce atelle (sert bir malzeme ile mukavva ya da tahta gibi) sabitlenir. Sonra kırık bölge üst tarafta kalacak şekilde yan döndürülür.
- Kanayan bir kulak varsa yan döndürüldüğünde alt tarafta kalmalıdır.
- Hasta yaralının herhangi bir sıkıntısı yoksa kalbe bası olmaması için sağ tarafa döndürülür.
Peki artık koma pozisyonunu nasıl verelim?
- Ne tarafa döndüreceğimize karar verip o tarafa diz çökeriz.
- Yerde yatan hastanın bize yakın olan kolunu baş hizasından geriye doğru uzatırız.
- Hasta yaralının bize yakın olan bacağı düz uzatırız
- Hasta yaralının karşı taraftaki eli bize yakın olan omuzun üzerine gelecek şekilde kolu göğüs üzerine yatırırız
- Karşı taraftaki bacağı dik olacak şekilde geriye doğru kıvırırız.
- Bir elimizle karşı omuz başından, diğer elimizle karşı kalça başından tutarak bir hamlede omurga bütünlüğü korunarak kendimize doğru döndürürüz.
- Altta kalan bacağı hafif dizden geriye doğru bükerek arkaya destek yaparız.
- Hava yolu açıklığını sağlarız. Vücut ısısını korumak için üzerini örteriz.
- 112 gelene kadar her 2-3- dakikada bir solunum ve nabzını kontrol ederiz.
