Öğrenme Hafıza ve Beyin İlişkisi
Özellikle nöropsikolojiyi merak edenlerin okumasını tavsiye ediyorum. Öğrenme beyinde nasıl gerçekleşiyor? Hafıza için özelleşmiş bir yer var mıdır? Nasıl oluyor da sonsuz sayıda bilgiyi hafızada tutabiliyoruz?Öğrendiğimiz bilgiler beyinde ne kadar süre kalıyor? Bilgiler hep aynı formatta mı kalıyor? Gibi soruların cevabını bularak ve somutlaştırarak anlatmaya çalışacağım.
Öğrenme Nasıl Gerçekleşir?
Son yıllarda yapılan hayvan deneylerinde öğrenme ve biyolojik fizyolojimiz arasında anlamlı ilişkiler olduğu kanıtlanmıştır. Bilgiler beyinde nasıl gerçekleşiyor? Sinir sistemimiz içeriden ve dışarıdan gelen (uyaranları) olayları, duyu organlarımız reseptörler aracılığıyla omuriliğe, omurilikte bulunan sinirler aracılığıyla merkezi sinir sistemimizin (beyin) ilgili bölüm ve birimlerinde yorumlanması için çeşitli hiyerarşik birimlerden geçerek yorumlandıktan sonra, mental veya motor cevaplar şeklinde ortaya çıkar.
Duyu organlarımızda milyonlarca bilgi alınır ancak bunların sadece %1’i kaydedilir, diğer kısmı unutulur, çok az kısmı da bilinç altı düzeyde kaydedilir. Bu kayıtlar beynimizdeki sinir hücreleri sayesinde gerçekleşir. Her bir nöron hücresinin aksonları ile diğer hücrelerin dentritleri birleşerek sinaptik bağlantı kurar ve içindeki kimyasallar aracılığı ile elektriksel bir iletişim başlatır.
Her bir bilgi için çok özelleşmiş nöron hücreleri üç ile beş bin nöron hücresi bir araya gelerek bir şekil oluşturur. Mesela bir yaprak kelimesi için nöronlar tarafında hep aynı şekil oluşturulur ve hep aynı nöronlar bir araya gelir. Alexander Hebb’e göre her bir bilgide aynı nöron hücreleri hep aynı yolu izleyerek geçtiği için belli bir süre sonra yol o kadar kolaylaşır ki o obje olamadan da zihnimizde canlandırırız bu da düşünce dediğimiz olayı ortaya çıkarır.
Hafızada Bilgiler Nasıl Kaydediliyor?
Hafızayı üç şekilde açıklayanlar vardır. Biz de üç şekilde açıklayacağız. Kısa süreli bellek; bilgilerin algılandıktan kısa süre sonra tekrar, motivasyon, ve dikkat edilmediğinde nöron bağlantılarının kaybolması sonucu unutulması durumudur. Uzun Süreli Bellek; tekrarlar sonucu bir araya gelen nöronların otomatik olarak yol oluşturması sonucu kurduğu bağlantı durumudur. Tersiyer Bellek ise istenildiğinde bilince çağrılan bellek türüdür.
Bu bilgiler ömür boyu saklanmaktadır. Hafızada bilgiler nasıl kaydediliyor? Woolfolk’un görüşüne göre, bir bilginin hatırlanabilmesi ancak bilginin sembolleştirilip kodlanmasıyla mümkün olmaktadır. Bilgi, iki yolla sembolleştirilebilir. Bunlardan birisi, bilginin zihinsel resimlere, imgelere dönüştürülmesidir diyebiliriz. Diğeri ise sözel sembollere dönüştürülerek saklanmasıdır.
Beynin Bölümleri ve Görevleri
Beynin bilgilerde sorumlu olduğu özelleşmiş bölgelere ayrıldığını savunanalar olsa da aslında tüm bölgeler birbiriyle bağlantılı olduğu artık bilinmektedir. Bu bölgelerdeki özelleşmiş yapıları beyin patolojilerinden anlıyoruz. Kısaca bilmeniz gereken bilgiler alın lobumuz en karmaşık bilgilerimizi yönettiği, sol yan yarım küre dil mantıksal işlerimiz ve görsel algılarımız, sağ yarım küremiz sanatsal sezgisel yüz tanıma gibi alanlarda sorumlu, limbik sistem duyularımızı kontrol eder, ayrıca açlığı, susuzluğu, cinsel arzuları ve diğer zevkleri düzenler. Ayrıca uzun süreli belleğin önemli bir kısmı limbik sistem tarafından düzenlenir.
Beynimizin arka lobu görme kayıtları, beyin sapımız nefes alam kalp atışımız. Küçük beynimiz hareket sistemimizle ilgilidir, omurilikte de saklanan bilgiler vardır, özellikle refleks hareketlerimiz.
Sonuç olarak beynimizde milyarlarca bağlantı ve özelleşmiş hücreler bir araya gelerek öğrenmemizi sağlar ve çeşitli kayıt ve sembollerle hafızada kaydeder. Bu bilgiler lazım olduğunda tekrar çağırarak organizmanın yaşaması için her tür işlemi yapan mükemmel bir sinir sistemine sahibiz.
UZM DKT Öz Eğt. Psikolog Mehmet KORKMAZ
Web sitesine buradan ulaşabilirsiniz: dilkon.com
Öğrenme Hafıza ve Beyin İlişkisi adlı yazımızın faydalı olduğunu umuyoruz. Ayrıca, Bilgisayar ve Cep Telefonunun Aşırı Kullanımının Çocuklarda Yarattığı Olumsuz Etkiler adlı yazımızı da okumanızı tavsiye ederiz.
