Parlamenter Sistemi Hangi Ülkelerde Var?
Birçok ülkenin yönetim şekli olan parlamenter sistem yürütme organının yasama organı denetiminde olduğu bir yönetim şeklidir. Demokratik yönetim olarak ifade edilen parlamenter sistemi hangi ülkelerde var sorusu sıklıkla araştırılan ve ilgi duyulan bir konudur.
Demokratik temeller üzerine kurulu olan parlamenter sistem parlamenterizm olarak adlandırılmaktadır. Fransızca’dan dilimize geçen kelimenin tam karşılığı milletvekili demektir.
Dolayısıyla parlamenter sistemi meclise dayalı bir sistem olarak kabul etmek gerekir. En önemli özelliği yürütme organının yasama organı tarafından denetlenmesidir.
Parlamenter Sistemin Özellikleri
Dünya üzerinde birçok ülkede parlamenter sistem bulunmaktadır, sistem yönetimin başındaki devlet başkanını meclisin seçmesi gerektiğini ortaya koyar. Ancak bazı ülkelerde devlet başkanı hükümet başkanından farklıdır.
İnsanların belirli bir düzen içerisinde yaşamasını sağlamak için ortaya çıkan yönetim şekilleri içerisinde parlamenter sistem önemlidir. Bu yüzden parlamenter sistem nedir; cevap olarak sistemin özellikleri ve maddeleri önemlidir.
Sistemin özellikleri şu şekildedir;
- Hükümet meşruiyetini yasama organından alır.
- Yasama organı meclisidir.
- Bazı ülkelerde iki farklı heyet şeklinde oluşmaktadır.
- Hükümet çalışmalarında meclise karşı sorumludur.
- Hükümet ve bakanlar kurulunun denetleme görevi meclise aittir.
- Meclis bakanların ya da hükümetin görevine son verme yetkisine sahiptir.
- Devlet başkanı ve hükümet başkanı farklıdır.
Parlamenter Sistem İle Yönetilen Ülkeler
Son yıllarda Türkiye’de parlamenter sistem oldukça sık tartışılır hale geldi bundan dolayı insanlar parlamenter sistemi hangi ülkelerde var sorusuna daha fazla ilgi duymaya başladı.
Özellikle muhalif siyasi partiler açısından mevcut cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine karşı parlamenter sistem daha fazla dillendirilmeye başlandı. Dünyada parlamenter sistem ile yönetilen ülkeler içerisinde;
- Almanya.
- Arnavutluk.
- Belçika.
- Birleşik Krallık.
- Bulgaristan.
- Danimarka.
- Finlandiya.
- Hollanda.
- İtalya.
- İspanya.
- İsveç.
- Norveç.
- Polonya.
- Yunanistan.
- Japonya.
- Hindistan.
- Kanada.
- Etiyopya.
- Avustralya.
- Yeni Zelanda gibi birçok ülke bulunmaktadır.
Demokratik Yönetim Şekli
Yürütme organının yasama organı denetiminde olmasından dolayı parlamenter sistem son derece demokratik bir yönetim şeklidir. Parlamenter sistem ne demek ile birlikte insanlar beraberinde Cumhurbaşkanı yetki ve görevleri hakkında da araştırma yaparlar.
Parlamenter sistemlerde Cumhurbaşkanı ya da devletin başı yetkileri kısıtlı ve sembolik mevkiye sahip devleti temsil eden kişi olarak geçer. Yürütme gücü tamamen parlamentodan çıkmış olan başbakan ve kabinesine aittir.
Yasama ve yürütme erkleri arasında ciddi bir güç ayrılığı bulunmaz dolayısıyla bu durum denge ve denetim mekanizmasını sağlar.
- İlginizi Çekebilir: İktisatta Dış Ticaret Açığı Ne Demektir?
Halk Parlamento Üyelerini Seçer
Halk tarafından seçilen temsilcilerden oluşan yasama organı yönetimi sürdürür. Sembolik makamı olmasından dolayı devlet başkanı ya da cumhurbaşkanı halk tarafından seçilmez halk sadece parlamento üyelerini belirler.
Seçilmiş parlamento üyeleri tarafından devlet başkanı seçilir. Ancak bazı ülkelerde bunun tam aksi şekilde devlet başkanı parlamenter sistemde de halk tarafından seçilmektedir. Ülkelerin bir kısmında hükümete güç kazandırmak için bazı usullerden oluşan ve rasyonelleştirilmiş parlamentarizm olarak adlandırılan sistem uygulanır.
Burada amaç parlamento çoğunluğuna sahip olmayan hükümetlere istikrar kazandırmaktır. Sistemi hukuk kurallarının bütünü olarak da tarif etmek mümkündür. Parlamenter sistem bulunan ülkeleri bazılarında mutlak demokrasi yoktur. İsveç ve Japonya’da olduğu gibi sembolik bir kral sistemi bulunmaktadır. Buna karşılık İtalya ve Almanya gibi ülkelerde ise parlamenter cumhuriyet sistemi bulunmaktadır.
