Sakatlanan Atlar Neden Tedavi Edilmez?
Atlar çok uzun senelerdir hem binicilikte, hem de at yarışlarında aktif olmaktadır. Fakat bazı nedenlerle sakatlanan atlar neden tedavi edilmez, hangi durumda atlar tedaviyle iyileşebilir gelin birlikte ele alalım.
Atlar çeşitli nedenlerle sakatlanabilirler. İşte atların sakatlanma nedenlerinden bazıları:
Kazalar: Atlar, çevreleriyle etkileşime girerken kazalara maruz kalabilirler. Atların koştuğu, atlama yaptığı veya hareket ettiği anlarda dengesini kaybetmesi veya yere düşmesi sonucu yaralanmalar meydana gelebilir.
Aşırı Egzersiz veya Yorucu Çalışma: Fazla ve düzensiz egzersiz, atların kaslarını ve eklemlerini aşırı şekilde zorlayabilir. Özellikle atletik performans isteyen etkinliklerde aşırı egzersiz, sakatlıklara yol açabilir.
Yanlış Beslenme: Yanlış veya dengesiz beslenme, atların sağlığını olumsuz etkileyebilir. Örneğin, aşırı yem veya yetersiz beslenme, kemik gelişimini etkileyerek sakatlıklara neden olabilir.
Kötü Ayak Bakımı: Ayak sağlığı atların genel sağlığını etkileyen önemli bir faktördür. Kötü ayak bakımı veya yanlış nal çakma, atların ayak yapısını bozabilir ve ayakla ilgili sorunlara yol açabilir.
Ekipman Sorunları: Atların üzerine uygun olmayan veya rahatsızlık veren ekipmanların kullanılması, deri tahrişleri, yaralanmalar veya sırt problemlerine neden olabilir.
Genetik Faktörler: Bazı atlar genetik yatkınlıklara sahip olabilir. Örneğin, belirli ırkların belirli sağlık sorunları daha sık görülebilir.
Yaşlılık: Yaşlı atlar da genç atlar gibi sakatlanabilir. Kas zayıflığı, kemik yoğunluğunun azalması ve eklemlerdeki aşınma, yaşlı atların sakatlanma riskini artırabilir.
Zorlu Çalışma Koşulları: Ağır yük taşıma, zorlu arazi koşulları veya yetersiz barınma koşulları gibi etkenler de atların sakatlanma riskini artırabilir.
Doğal Etkenler: Doğal afetler, yırtıcı hayvanlar veya sürüler arasındaki çatışmalar gibi doğal etkenler de atların sakatlanmasına neden olabilir.
Düzgün Olmayan Egzersiz veya Isınma: Atların yeterli ısınma yapmadan ani ve yoğun egzersize başlaması, kas veya tendon yaralanmalarına yol açabilir.
Bu nedenlerden dolayı, atların sahipleri ve bakıcıları atların iyi bakımını sağlayarak sakatlanma riskini en aza indirmeye çalışmalıdır.
Sakatlanan atlar neden tedavi edilmez?
Atların ayaklarında meydana gelen kırıklarda iyileşme süreci, diğer canlılara göre daha uzun olabilir. Bu durumun nedeni, atların anatomik yapısı ve büyük vücut ağırlığıdır. Ayak kırıklarında iyileşme süreci yavaş olabilir ve iltihaplanma riski artabilir. İlk yardım açısından, ayağı kırılan bir atın veteriner hekim gelene kadar sabitlenmesi çok önemlidir. Bu, ayağı kırık bölgenin hareket etmesini engellemek ve daha fazla zarar görmesini önlemek amacıyla yapılır. Kırık bölge bandajla sarılabilir ve tahta gibi sert malzemelerle sabitlenebilir.
Atların tedavisindeki zorluklardan biri, büyük vücut ağırlıkları ve iri yapılarıdır. Cerrahi müdahaleler sırasında anestezinin etkisi geçtikten sonra, atlar ayağa kalkmaya çalışabilirler. Bu durum, tedavinin başarısını olumsuz etkileyebilir ve atların iyileşme sürecini zorlaştırabilir.
Ancak günümüzde gelişen veteriner tıp teknikleri sayesinde atların tedavisi için daha fazla seçenek bulunmaktadır. Basit kırıklarda iyileşme şansı yüksekken, daha karmaşık kırıklar için de tedavi yöntemleri geliştirilmektedir. Bu tekniklerle atların ayak kırıkları tedavi edilebilir ve ölümcül sonuçlarla sonuçlanma riski azaltılabilir.
Science et Avenir sitesi, bunun nedenini veteriner Picandet’ye detaylarıyla birlikte sorduğunda alınan yanıt şöyle oluyor:
“Ne yazık ki atların bacaklarındaki yaralanmaları, hayvanın ağırlığı yüzünden, tedavi etmek oldukça zordur. Hayvanın kırılmış kemiğini de yerine oturtmak, yine hayvanın cüssesi yüzünden oldukça zordur.”
Veteriner Picandet, atın yere uzandırılıp uzandırılamayacağı sorusu üzerine şu yanıtı veriyor:
“Bu hayvanlar yerde uzanmış halde kalamazlar. Bu, atların doğasına aykırı. Böyle bir durumda atların dolaşım sisteminde sorunlar yaşanacağı gibi, sürtünmeden ve uzanmaktan dolayı derisinde tahriş ve doku ölümü görülebilir. Fakat kırıldıklarında az yer değiştiren bazı kemiklerin tedavisi mümkün olabiliyor. İnsanın el bileklerindeki kemiklere denk gelen patüron ve kanon kemikleri tedavi edilebilen kemiklere birkaç örnek.”
Sakatlanan Atların Tedavisi
Atların bacaklarındaki kırıkların tedavi durumu kırığın iyileşme şansı ve acı içerisinde geçebilecek (tedavi süresinde oluşabilecek ayak iltihabı gibi ekstra ağrı yapan rahatsızlıklar) ve aylarca sürebilir. Buna rağmen bazı atlar sağlığına kavuşamaz. Yani atların bacakları kırıldığında iyileşmesi genel olarak zordur. Zaten zor olan bu durumun üzerine atlar yatamadığı genelde ayakta durdukları için kırıkların iyileşme şansı iyice düşer. Atların iyileşme şansı da az olduğu için son karar sahiplerine kalıyor ve hala da atın yaşamına son verenler olabiliyor.
Günümüzde sakatlanan atlar genellikle tedavi edilmektedir. Ancak bazı durumlarda atların tedavi edilmemesi veya tedavi edilmekte gecikilmesi gerekebilir.
Atların tedavi edilmesinin zor olduğu durumlar şunlardır;
Ciddi Yaralanmalar: Bazı durumlarda yaralanmalar o kadar ciddi olabilir ki, atın hayatta kalma şansı çok düşük olabilir. Veteriner hekim, atın acı çekmesini önlemek ve daha fazla acı çekmesini engellemek adına insani bir karar alabilir.
Maliyet: Tedavi maliyetleri zaman zaman oldukça yüksek olabilir. Özellikle sahipleri için finansal zorluklar söz konusuysa veya tedavi, atın sağlıklı bir şekilde yaşamını sürdürebileceği düzeyde değilse, veteriner hekimler sahipleriyle bu konuda konuşabilir.
İnsan Güvenliği: Sakatlanan bir at, insanlara zarar verebilecek potansiyele sahip olabilir. Bu durumda, atın insanların güvenliğini tehlikeye atmaması için uygun önlemler alınmalıdır.
Hastalık Durumu: Bazı durumlarda atın genel sağlık durumu o kadar kötü olabilir ki, tedavi seçenekleri sınırlı hale gelir. Bu gibi durumlar, atın yaşam kalitesini artırmaya yönelik insancıl kararlar alınmasına neden olabilir.
Yaşlılık veya Kalıcı Durumlar: Bazı sakatlıklar veya sağlık sorunları kalıcı olabilir. Eğer atın yaşam kalitesi düşükse ve kalıcı bir sakatlık veya rahatsızlık söz konusuysa, veteriner hekimler atın insanca bir şekilde yaşamasını sağlamak adına farklı kararlar alabilir.
Yani genel olarak ele alırsak atların sakatlıkları genellikle tedavi edilmeye çalışılır. Ancak bazı durumlarda atın sağlık durumu, maliyet, insan güvenliği veya yaşam kalitesi gibi faktörler göz önünde bulundurularak farklı kararlar alınabilir. Bu tür kararlar, veteriner hekimler ve sahipleri tarafından atın durumu göz önüne alınarak verilir.
