Sorgum Bitkisi Nedir?

Sorgum bitkisi kalori ve besin değeri açısından zengindir. Sorgum bitkisi nedir, sorgum bitkisinin faydaları nelerdir birlikte ele alalım. Halkın yoksul olduğu yerlerde ihtiyaçları olan kaloriyi ve besinleri karşıladığı için bol miktarda tüketilmektedir. Sorgum; Tam Tahıl Konseyi’ne göre ‘‘dünya üzerinde yetiştirilen en önemli beşinci tahıl ürünü’’ olarak kabul ediliyorken Amerika Birleşik Devletleri’nde ise ‘‘en önemli üçüncü tahıl ürünü’’ olarak kabul edilmektedir.

Sorgum Bitkisi mi Daha Sağlıklıdır Yoksa Buğday mı?

Sorgum bitkisi yemeklerin içine kullanılması için un haline getirilmiş tam tahıllı bir çekirdektir. Kullanım alanı çok geniştir. Sorgum unu glüten içermemektedir bu nedenle alerjisi olanlar ve sağlıklı beslenmek için iyi bir seçimdir. Günümüzde mısır, kinoa, patates gibi besinler çok tüketilmektedir. Ancak glüten duyarlılığı olan kişi sayısı arttıkça sorgum onu gündeme gelmiştir. Sorgum unu lif, fosfor ve demir içerdiği için iyi bir tercihtir.

Bitkinin bilimsel adı ‘‘Sorghum Bicolor L. Moench’’ şeklindedir. Beş bin yıl önce Afrika ve Avusturalya’nın bazı bölgelerinde ortaya çıkan eski bir tahıl tanesidir. Sorgum bitkisi bej renktir ya da beyazdır, hafif bir tadı vardır. Sorgum bitkisini ve sorgum ununu büyük marketlerde ve sağlıklı gıda mağazalarında bulabilirsiniz. %100 tam tahıllı sorgum tanelerini bulmakta zorlananlar için çoğu markette pişirme ve diğer kullanımlarda tercih edilen sorgum unu ile yapılan sağlıklı glütensiz un karışımları da satılmaktadır.

Isıya dayanıklı olan sorgum bitkisi ısıya dayanıklı olduğu için kurak bölgelerde yetiştirilir. Değerli bir mahsuldür. Sıcak iklimi olan Orta Amerika, Afrika ve Asya gibi yoksul kesimin yüksek olduğu ülkelerde temel gıda haline gelmiştir. Sorgum bitkisinin bilinen en eski tarihinin Nabta Playa’daki bir arkeolojik kazıya dayandığı ve M.Ö. 8.000’li yıllara kadar uzandığı kayıtlara geçmiştir.

Bu bitki çok faydalı bir gıda kaynağı olduğu gibi ülkemizde de değerli bir hayvan yemi olarak da kullanılmaktadır. Sorgum bitkisi son zamanlarda etonol pazarlarında da yer almaktadır. Araştırmalara göre şimdilerde yerli sorgum üretiminin %30’unun etonol üretimi için kullanıldığı söylenmektedir.

Sorgumun Diğer İsimleri Nelerdir?

Sorguma dünya çapında birçok farklı isim verilmiştir. Bunlar:

Milo: Hindistan’nın bazı bölgelerinde kullanılır.

Gine Mısırı: Batı Afrika’da kullanılır.

Kafir Mısır: Güney Afrika’da kullanılır.

Dura: Sudan’da kullanılır.

Mtama: Doğu Afrika’da kullanılır.

Jowar: Hindistan’ın diğer bölgelerinde kullanılır.

Kaoliang: Çin’de kullanılır.

Sorgum taneleri geçmişten günümüze, un yapımında, biyoyakıt üretiminde, hayvan yemi yapımında, sorgum şurubu veya sorgum melası yapımında kullanılmıştır. Sorgum ununun en sağlıklısı %100 öğütülmüş sorgumdan yapılmaktadır. Büyük marketlerde glütensiz un karışımlarında sorgum unu bulunabilmektedir. En sağlıklısı sorgum bitkisinin tohumunu alarak kendi sorgum ununuzu üretmektir. Böylece dışarıdan aldığınız unun içindeki katkı maddelerine maruz kalmazsınız.

Sorgum Besin Değerleri Nelerdir?

Sorgum bitkisinin besin değeri çok doludur. Sorgum, bitki bazlı protein, demir, B vitaminleri ve diyet lifi içermektedir. İçinde yüksek miktarda fenolojik bileşikler, tanenler ve antosiyanin gibi iltihaplanmayı ve oksidatif stresi azaltmaya yardımcı olan antioksidanlar bulunmaktadır.

Çeyrek fincan yani yaklaşık 35 gram sorgum ununun içeriği şu şekildedir;

• 130 kalori
• 28 gram karbonhidrat
• 3 gram protein
• 2 gram lif
• 1 miligram demir
• 124 miligram potasyum

Bir sorgum tanesi (28 gram) yaklaşık olarak:

• 5 kalori,
• 9 gram karbonhidrat,
• 2 gram protein,
• 9 gram yağ,
• 8 gram lif,
• 4 miligram fosfor,
• 2 miligram demir,
• 1 miligram tiamin,
• 8 miligram niasin,
• 98 miligram potasyum içermektedir.

Sorgum Bitkisinin Faydaları Nelerdir?

Sorgum bitkisinin sağlığa birçok açıdan faydası vardır. Sorgum unu özellikle glüten duyarlılığı ve çölyak hastalığı olanlar tarafından tercih edilmektedir. GDO ve glüten içermemektedir. Özellikle kolesterol, kalp rahatsızlığı ve bazı nörolojik hastalıkların ilerleme riskini azaltmaktadır

Sorgum bitkisi yüksek miktarda antioksidan içermektedir ve kan şekerini dengelemektedir. İçinde çok miktarda diyet lifi bulunmaktadır. Bu nedenle diyet yapan kişilerin de tercih ettiği bir besindir. Besin olarak da un olarak kullanılabilir. Çünkü uzun süre tok tutar, yemek yeme ihtiyacını azaltır ve sindirimi kolaylaştırır. Böylece kolay bir şekilde kilo verirsiniz. Fiyatı çok pahalı değildir, kolaylıkla bulabilir ve alabilirsiniz. Bir başka güzel yanı da bağışıklık sistemini güçlendirmesidir.

Sorgum Gluten ve GDO İçermez

Çölyak hastası olan kişiler ve glüten hassasiyeti olanlar güvenle bu bitkiyi tüketebilir. Gluten proteini, birçok insan için şişkinlik, ishal, kabızlık, yorgunluk, baş ağrısı gibi semptomlar nedeniyle sindirim ve diğer sağlık problemlerine yol açıyorken, glütensiz sorgum ununun sindirimi daha kolaydır.

Sorgum Yüksek Lif Kaynağıdır

Kepekli tahılların faydalı olmasının nedeni lif yönünden zengin olmasıdır. Sorgum tahılının dış kabuğu, diğer tahıllara göre güvenle tüketilebilmektedir. Sorgum, demir gibi değerli besinlere ek olarak önemli bir lif kaynağıdır. Ayrıca düşük glisemik indekse sahiptir.

Sorgum İyi Bir Antioksidan Kaynağıdır

Sorgum bitkisinin birçok çeşidi vardır. Bazı çeşitleri kanser, diyabet, kalp hastalığı ve bazı nörolojik hastalıkların ilerleme riskini azaltır, antioksidanlar bakımından yüksektir. Antioksidanlar, iltihap önleyici gıdaların içinde bulunmaktadır. Ayrıca, kontrol edilememesi durumunda iltihaplanmayı, yaşlanmayı ve farklı hastalıklara neden olabilecek serbest radikallerin temizlenmesini sağlamaktadır.

Sorgum; fenolik asitler, antosiyaninler, tanenler, polikosanoller ve fitosteroller gibi çeşitli fitokimyasallar açısından da çok zengindir. Bu bitkinin ve sorgumdan elde edilen unun vücudumuza meyvenin sağladığı faydaya benzer faydaları vardır. Bu nedenle beslenmemize eklenmelidir.

Tarımsal Gıda Kimyası Dergisi’nde, 2004 senesinde ele alınan bir araştırmanın sonucuna göre, antosiyanin antioksidanlarının siyah, kırmızı ve kahverengi sorgum tanelerinde bulunduğu ileri sürülmüştür. Sorgum bitkisinde bulunan antioksidan aktivite ve PH stabilitesinin diğer tam tahıllı besinlerden 3 ila 4 kat daha yüksek seviyede olduğu görülmüştür.

Yapılan diğer araştırmalara göre, sorgumda bulunan fenolik bileşikler arter sağlığını desteklemek için büyük bir potansiyele sahiptir. Siyah renkli olan sorgum bitkisi yüksek miktarda antioksidan içermektedir. Siyah sorgumun yüksek antosiyanin içeriğine sahip bitki olduğu bulunmuştur. Beyaz taneli sorgumda da yüksek oranda penifenol bulunmaktadır. Bunun yanında sorgum taneleri, tahılı çevreleyen ve ‘‘policosanol’’ adı verilen koruyucu bileşikleri içinde bulundurmaktadır. Beyaz taneli sorgum mumsu bir tabakaya sahiptir. Bu nedenle de kolesterol değerlerini düşürmeye yardımcı olmaktadır ve kalp hastalıkları için olumlu yönde etkileri olduğu ileri sürülmüştür.

Sorgum Yavaş Sindirilir ve Kan Şekerinin Dengelenmesine Yardımcı Olur

Sorgum unu diğer unlara göre daha uzun sürede sindirilmektedir. Bunun nedeni glisemik indeksinin düşük olmasıdır. Bu özelliğinden dolayı sorgum unu kan şekeri rahatsızlığı olanlar için yararlı glikozun (şekerin) kan dolaşımına salınma hızını yavaşlatmaktadır. Bazı sorgum kepeği çeşitlerinin yapısında yüksek oranda fenolik ve antioksidan yer almaktadır. Bu nedenle protein glikasyonunu engellediği gösterilmiştir. Sorgumun diyabet ve insülin direncinde önemli etkileri vardır.

Sorgum İltihap, Kanser ve Kalp Rahatsızlıklarıyla Mücadele Edebilmeye Yardımcı Olur

Sorgum içerik açısından çok zengin olduğu için, besin değeri çok zengin gıdalar ve tam tahıllarla yapılan diyetler sırasında, yaygın görülen iltihaplanma ve beslenme ile ilgili hastalıklarda etkili bir koruma sağlamaktadır. Ayrıca çoğu tahıl türü kansere yakalanma riskini arttırırken, sorgun en başta kolorektal kanser olmak üzere bazı kanser türlerinin riskinin azaltılmasına yardımcı olmaktadır. Sorgumun içinde bulunan fenolik asitler ve flavonoidler gibi fitokimyasal maddelerin anti-inflamatuar ve antioksidan etkinleri sayesinde kanserle mücadeleye yardımcı olduğu bilinmektedir.

Sorgumun faydalarından birisi de kalorisi az olan tanenler içermesidir. Bu özelliği ile obezite, kilo alımı, metabolik komplikasyonlara karşı mücadele etmeye yardımcı olur. Yapılan bir çalışmaya göre sorgum tüketimi buğday tüketimine göre vücut yağ yüzdesini azaltmaktadır ve buna ters bir şekilde diyet lifi alımını arttırmaktadır. Bununla birlikte sorgum fitokimyasalları, kardiyovasküler sağlığı desteklemektedir.

Sorgum Nasıl Kullanılır?

Sorgum öğütülüp unu çıkarılır. Sorgum unu ile sağlıklı, ekmek, kek, krep gibi unlu mamuller yapılabilir. Ve sorgum bazı fermente edilmiş ya da fermente edilmemiş içeceklerin yapımında kullanılabilir. Bazı yerlerde de sorgum taze sebze olarak kullanılmaktadır.

Sorgum Unu Çok Amaçlı Un Olarak Kullanılabilir mi?

Evlerimizde sıkça yaptığımız, kek, kurabiye, ekmek gibi beyaz ya da tam buğday ununun yanında sorgum unu da kullanılabilir. Sorgum unu sağlıklı bir besin kaynağı olduğu için bazı glütensiz unların aksine, daha pürüzsüz bir dokuya sahiptir.

Peki diğer unların içine ne kadar sorgum unu eklemeliyim diye merak ediyorsanız yazımızı okumaya devam edin. Uzmanlara göre diğer unların içine %15 ila %30 arasında sorgum unu eklemelisiniz. Tamamen sorgum unu kullanırsanız hamur, diğer unlarla yapılan hamura kıyasla daha az kabarır. Bu nedenle tariflerin içine az miktarda eklemelisiniz. Fazlası tavsiye edilmemektedir. Tariflerinize patates nişastası ve pirinç gibi glutensiz unların haricinde bir miktar sorgum unu eklerseniz daha iyi sonuç alabilirsiniz.

• İlginizi Çekebilir: Vanilya Yağının Cilde ve Saça Faydaları

Sorgumun Tadı Nasıldır?

Sorgum bitkisinin hafif bir tadı vardır. Bazı türleri tatlıların içine eklenebilmektedir. Bunun yanında sorgum yahnilere, soslara ve tuzlu yemeklere tatlarını değiştirmeyecek miktarda eklenebilir ve yemeklerin kıvamını koyulaştırmak için kullanılabilir.

Sorgum Ununu Kullanmanın Diğer Püf Noktaları Nelerdir?

Sorgum unu kullandığınız yemeklerin içine bağlacı olması için ksantan sakızı veya mısır nişastası ekleyebilirsiniz. Ayrıca sorgum unu ile hazırladığınız glutensiz karışımlarda hamurun hacmini arttırabilmek için elma sirkesi kullanabilirsiniz.

• İlginizi Çekebilir: Aynısefa Yağının Faydaları

Sorgumun Zararları Nelerdir?

Birçok kişide sıkça görülen sindirim sorunları ve gastrointestinal sorunlar hayatı olumsuz etkiler. Bunun nedenlerinden ilki de tahılların içindeki bazı mineral ve vitaminlerin emilip uygun bir biçimde kullanılmasını engelleyen ‘‘antinutrientler’’ içermesidir. Bu şekilde sindirim sorunları yaşamamak için tahılları filizlendirmelisiniz. Bu şekilde her türlü tahılın sindirimini kolaylaştıran sindirim enzimleri devreye girecektir. Bunun yanında bağırsaktaki faydalı flora seviyesinin artmasına katkı sağlamakta ve böylelikle fasulye, baklagiller, kabuklu yemişler gibi besinler tüketildiğinde daha az miktarda otoimmün reaksiyon yaşanmaktadır.

• İlginizi Çekebilir: Karabaş Otunun Faydaları

Tahılları filizlendirdikten sonra bu besinleri az miktarda tüketebilirsiniz. Fakat bol miktarda sebze, meyve, hayvansal ürünler ve probiyotik gıdalarla beslenmelisiniz. Probiyotik tüketiminizi arttırın ve çölyak hastası olanların veya gluten alerjisi olanların kullandıkları ürünün glütensiz olması çok önemlidir.

Youtube kanalına abone olun, birbirinden güzel videoları kaçırmayın https://www.youtube.com/c/begonyakadin