Vücudumuzda Protein Eksikliğinin Belirtileri Nelerdir?

Protein vücudumuzun olmazsa olmazıdır. Vücudumuzda protein eksikliğinin belirtileri nelerdir birlikte ele alalım. Protein eksikliği durumunda vücudumuzda ne gibi belirtiler inceleyeceğiz.

Günlük protein ihtiyacını karşıladığını düşünse de bazı kişilerde kolay aktiviteler sonrasında bile halsizlik, öğün aralarında açlık krizleri ve kronik yorgunluk bulunmaktadır.  Bunun nedeni protein eksikliğidir. Bunun nedeni kişi protein içeren gıdalar tüketse de kaliteli protein kaynaklarına ulaşamamasıdır. Bu durumun sonucunda vücutta bazı temel amino asitlerde eksikler olabilir.

Protein Eksikliği (Hipoproteinemi) Nedir?

Protein, tüm canlı organizmaların temel bir parçası olan, özellikle kas, saç, kolajen vb. gibi vücut dokularının yapısal bileşenleri olan bir veya daha fazla uzun amino asit zincirinden ve büyük moleküllerden oluşan bir bileşik sınıfı olarak tanımlanmaktadır. 

İçinde protein bulunduran besinler tüketildiğin vücudumuza gerekli olan amino asitler takviye olur. Amino asitlerin büyük bir kısmının vücut tarafından kendi kendine üretilmemektedir. Bu nedenle vücudumuza gerekli olan amino asitlerin beslenme programında bulunan gıdalardan karşılanması gerekmektedir. Bunlar temel esansiyel amino asitlerdir. Amino asitler birçok farklı gıda türünde, hatta sebzelerde vardır. Ancak en yüksek amino asit kaynakları hayvansal gıdalardandır. Bunlar; et, süt ürünleri, yumurta ve balık gibi. Biraz daha az da olsa fasulye ve tohum gibi belirli bitkisel gıdalardan amino asitler alınabilmektedir.

Vücudumuzdaki hayati organlar kaslar, dokular, bazı hormonlar, hemoglobin ve önemli antikorlar proteinlerden oluşur. Proteinlerin çok sayıda işlevi vardır. Bunların bir kısmı kan şekeri düzeylerini kontrol etmek, yaraları iyileştirmek ve bakterilerle savaşmaktır. Bu özellikleri ile proteinsiz bir yaşam düşünülemez. Yani protein eksikliğimiz olması durumunda ciddi birçok rahatsızlıkla karşılaşırız. Protein eksikliğinin belirtilerine birlikte göz atalım.

Vücudumuzdaki Protein Eksikliğinin İşaretleri ve Çözümü

Protein gün içinde tükettiğimiz çoğu besinde vardır. Faydalarından bir tanesi de metabolizmayı hızlandırması yağ yakma potansiyelini artırmaya yardımcı olmasıdır. Protein çeşitlerinin bazıları da yaşlanma konusunda çok etkilidir, yaşlanmanın önüne geçmektedir. Yapılan bazı araştırmalar kaynağından bağımsız olarak düşük protein alımının, yaşlı yetişkinler arasında herhangi bir nedene

Protein eksikliğinin diğer adı hipoproteinemidir. Bu da insanın kanında protein seviyesinin çok düşük olmasıdır. İnsanların ihtiyacı olan protein miktarı kişiye göre değişmektedir. Özellikle kişinin vücut ağırlığı, cinsiyet, yaş, aktivite veya egzersiz seviyesi kişi için en ideal protein alım miktarını belirlemektedir. Yapılan aktivitelere göre de günlük alınması gereken protein miktarı farklılık gösterebilir.

Vücudumuza her gün protein girmezse vücudumuz fonksiyonlarını sağlıklı bir şekilde sürdüremez. Protein cildimizden saçlarımıza, sindirim enzimlerine ve bağışıklık sistemi antikorlarına kadar vücudun hemen her parçasını büyütmek ve korumak için kullanılır. Proteinler sürekli olarak parçalanırlar bu nedenle beslenme programında yiyeceklerle tekrar tekrar alınmaları gerekir. Gün içinde yeterli protein alınmıyorsa, genel sağlık durumunuza bozulma fark edilebilir. 

Protein eksikliğine sebep olan risk faktörleri şunlardır:

• İçinde hayvansal protein kaynakları olmayan bir vegan veya vejetaryen beslenme şekli,
• Günlük hayatımızda fazla aktif olmak ve çok yorucu egzersizler yapmak yeterli beslenmemek, 
• Bağırsakta olan sorunlar nedeniyle protein emiliminde sıkıntı yaşamak,
• Fazla alkol tüketmek, 
• Protein emilimini bozabilecek bazı ilaçlar kullanmak.

Dünya da genel olarak çok fazla protein eksikliği çeşitli yiyecekleri tüketmeyen veya genel olarak yeterli kalori alamayan çocuklarda görülmektedir.

Protein Eksikliğinin Belirtileri Nelerdir?

Yapılan bazı araştırmalara göre protein eksikliğinin vücuda hem kısa vadede hem uzun vadede olumsuz etkileri vardır. Mesela protein eksikliği zaman içinde katarakt, kalp hastalıkları ve kas atrofisi (istemsiz kas hareketleri) oluşturma riskini artırabilir. Bu saydığımız sağlık sorunlar ileriki yaşlardaki kişilerde daha çok görülmektedir.

Yetersiz miktarlarda protein tüketmenin insan vücudunda neden olduğu semptomlar şunlardır:

• İştah artışı,
• Metabolizma yavaş çalışır,
• Metabolizma yavaş çalıştığı için kilo vermek zorlaşır,
• Kas kütlesi artamaz hatta mevcut olan kas kütlesi kaybedilebilir,
• Protein alımı az olan kişilerde düşük enerji seviyeleri ve kronik yorgunluk görülür,
• Protein alımı az olan kişilerde zayıf konsantrasyon, odaklanma problemleri ve öğrenme zorlukları görülebilir,
• Karamsar bir yapıya sahip olma ve ruh hali değişimleri,
• Kas, kemik ve eklemlerde görülen ağrılar,
• Şeker hastalığına yol açabilecek kan şekeri değişiklikleri,
• Cildin yapısının bozulması, esnekliğini kaybetmesi, zayıf ve solgun cilt sağlığı ve yaraların geç iyileşmeleri,
• Bağışıklık sisteminin düşmesi.

Protein Eksikliğinin Belirtileri

Kanda Yüksek Kolesterol Bulunması

Kolesterol yüksekliği ve trigliseritlerin yüksek olması sadece yağlı yiyecekler tüketmenin sonucunda meydana gelmemektedir. Vücutta kolesterol seviyelerinin yükselmesi ile birlikte hormonal dengesizlikler artar. Bu durumda yüksek karbonhidratlı beslenme alışkanlıklarının bir sonucudur.

Protein içeren yiyecekler yerine şekerli atıştırmalıklar, rafine karbonhidratlar ve paketlenmiş ürünler tercih eden kişilerde karaciğer ve hücreler yağları daha az verimli bir şekilde işlemeye başlar. Bunun sonucunda da kolesterol yüksekliği görülür.

Yapılan araştırmalara göre düzenli olarak protein içeren gıdalar ile beslenen kişilerde kalp hastalıkları riskinin önemli ölçülerde azaldığını tespit edilmiştir.

• İlginizi Çekebilir: Locoderm Krem Nasıl Kullanılır?

Daha Endişeli ve Huysuz Hissetmek

Vücudumuzdaki amino asitler, ruh halini kontrol eden nörotransmitterlerin yapı taşlarıdır. Proteinler, beynimizin sakin, heyecan ve pozitiflik gibi olumlu duygular uyandırmaya yardımcı olan dopamin ve serotonin gibi hormonları sentezlemesine yardımcı olur.

• İlginizi Çekebilir: Elidel krem ne işe yarar?

Antrenmanlar Sırasında Kas Ağrıları Oluşması

Yapılan çalışmalara göre sporcular daha yüksek protein içeren gıdalar ile beslenmektedir. Böylece yağsız vücut kütlesini artacaktır. Vücudun yeni kas kütlesi oluşturması için proteine ihtiyacı vardır. Yüksek miktarda protein içeren besinler ile beslenmek zamanda vücudun enerji seviyesini ve antrenman motivasyonunu sürdürmek için de önemlidir.

Yeterli miktarda protein alamayan kişilerde kas atrofisine (istemsiz kas hareketi), kronik yorgunluğa ve hatta yağ kütlesinde artışa neden olabilir. Bunun yanında az protein almak kemik kütlesi kaybına da yol açmaktadır. Beslenme programımızda yer alan protein miktarı, vücuttaki doku onarımını veya enerji ihtiyaçlarını desteklemek için yeterli değilse, vücut geliştirme antrenmanlarından daha az ve yavaş sonuçlar alınabilmektedir.

Uyku Problemleri

Uyku bozukluklarında ve uyku kalitesinin düşmesinde dengesiz kan şekeri seviyeleri, kortizolde artış ve serotonin üretiminin azalması görülmektedir. Gün içinde meydana gelen kan şekeri seviyesi dalgalanmaları gece süresince de devam etmektedir.

Karbonhidratlar sindirilirken yağlar veya proteinlerden çok daha fazla insülin hormonu üretilir. Uyumadan önce protein içeren yiyecekler tüketmek, triptofan ve serotonin hormonlarının üretimine yardımcı olmaktadır. Yani proteinler yemek yeme sırasında kandaki şeker emilimini yavaşlatmaktadır.

Beyin Sisi

Beyin sağlığımız için proteinlere ihtiyacımız vardır. Beyindeki nörotransmiterlerde düşüklük veya azalmanın belirtileri; beyin sisi, zayıf konsantrasyon, motivasyon eksikliği ve yeni bilgileri öğrenmede zorluk, dopamin, epinefrin, norepinefrin ve serotonin eksikliğidir.

Beyindeki nörotransmiterler, amino asitler kullanılarak beyinde sentezlenmektedir. Yapılan araştırmalar, yeterli protein içeren dengeli beslenme programının iş performansını, öğrenmeyi ve motor becerileri artırabileceğini göstermektedir. Ayrıca düzenli olarak kemik suyu tüketmek içeriğindeki kolajen sayesinde beyin sisinin giderilmesine yardımcı olabilmektedir.

Bağırsakta Gaz Problemleri ve Tuvalete Çıkmada Zorluk

Metabolik bozuklukların ve sindirim sorunlarının büyük bir kısmı amino asit alımına bağlıdır. Vücudumuzda protein eksikliği varsa yorgun ve bitki hissediyorsanız, enzim üretimi, gastrointestinal sistem ve sindirim sistemi zarar görmektedir.

İstenmeyen Kilo Artışı

Yapılan araştırmalara göre protein eksikliği olan beslenme programları çoğunlukla gıda tüketimini, vücut ağırlığını ve yağ kütlesini arttırmaktadır.

Yüksek proteinli gıdaların kalorisi karbonhidrat içeren gıdalardan daha yüksek olabilir. Ancak protein açısından zengin besinler daha uzun süre tok kalmamızı sağlar. Böylece fazla yemek yemenin, sürekli atıştırma halinde olma durumunun önüne geçer. Ayrıca karbonhidratlar ile beslenmek kan şekerini yükseltirken, protein içeren besinler ile beslenmek kan şekerini dengelemeye yardımcı olmaktadır. Vücutta daha fazla kas oluşmasına destek olarak tüm gün daha fazla kalori yakmayı sağlamaktadır ve ani yeme krizlerini azaltmaktadır.

Menstrüasyon (Regl-Adet Dönemi) Döngüsünde Düzensizlik

Kadınların adet düzensizliği ya da gebeliğin önündeki engellerden biriside polikistik over sendromu (PCOS)’dur. PKOS için en büyük risk faktörlerinden biri obezitedir. Ayrıca insülin direnci de bu rahatsızlığa sahip olan tüm kadınların yüzde 50 ila 70’ini etkilemektedir.

Protein açısından düşük, yüksek miktarda şeker ve karbonhidrat ile beslenen kadınların bir süre sonra östrojen, progesteron ve DHEA dâhil hassas dengesini bozan hormonlarında değişim olabiliyor. Bu durumda da hormon dengesinin bozulmasına bağlı olarak insülin direnci, yorgunluk, iltihaplanma ve kilo alımı görülebiliyor.

Daha Sık Yaralanma ve İyileşmelerde Gecikme

Protein alımı ikinci sırada olunca bunun olumsuz sonuçlarından bir kısmı da; kemik hasarlarının yavaş iyileşmesi, kemik zayıflığı, hafif darbelerde dahi oluşabilen kırıklar ve hatta osteoporoz riskinin artmasıdır. Kalsiyum emilimi ve kemik metabolizmasını güçlendirmek için proteinler oldukça gereklidir.

Araştırmalara göre kas kayıpları yaşayan yaşlıların almaları gereken proteinden yaklaşık 16 ila 50 gram eksik aldıkları görülmüştür. Yüksek miktarda protein alınması yaşlılığa bağlı kas kaybını tedavi etmeye yardımcı olmaktadır.

Saçların, Tırnakların ve Cildin Eskisi Kadar Genç ve Güçlü Olmaması

Cildimizin, saçlarımızın ihtiyacı olan kolajen ve elastin gibi yapı taşları proteinlerden oluşmaktadır. Eğer beslenmenizde protein içeren besinler bulunmazsa vücudunuz belirli amino asitlerden yoksun olacak bunun sonucunda da yaraları onarmak, cildin genç dokusunu ve saçları korumak, saçlardaki kırılmayı önlemek daha zor olmaktadır.

İhtiyaç Olan İdeal Protein Miktarı ve Protein Eksikliği İçin Öneriler

ABD Gıda ve İlaç İdaresi’nin verilerine göre, ortalama kiloya ve standart etkinliğe sahip kişilerin gün içinde almaları gereken protein miktarı; erkekler için günde 56 gram ve kadınlar için günde 46 gramdır. Bu belirtiler miktarlar minimum miktarlardır. Yani kişi gün içinde çok aktifse ya da hamileyse bu miktarlar artacaktır. Belirtilen miktarlar, vücuttaki her kilo değeri için yaklaşık 0,36 gram protein tüketmeye eşittir. Ancak bazı insanlar protein alımını artırdıklarında kendilerini daha iyi hissettiklerini ve her kilo için yaklaşık 0,5 gram protein tüketmeyi hedeflediklerini belirtmiştir.

Bir kişinin vücut ağırlığı ne kadarsa vücut ağırlığının yarısı kadar gram protein almalıdır. Yani örneğin 66 kilo olan bir kadın günlük vücut ağırlığının yarısı olan 33 gram protein almalıdır. Aynı şekilde 150 kg ağırlığındaki bir kişi, yağ yakmaya ve doğru şekilde kas kütlesini artırmaya çalışıyorsa, günde en az 75 gram protein alması gerekir. Aktif sporcular için bu durum geçerli değildir, daha yüksek protein almaları gerekmektedir.

Yani kısaca günlük ne kadar protein almalıyım sorusunun cevabı aslında günlük alınan toplam kalori miktarının yaklaşık yüzde 20 ila yüzde 30’unun protein olması gerekmektedir.

En Çok Önerilen Proteinli Gıdalar 

Hangi gıdalar ile beslenerek protein alırım diye merak ediyorsanız, yeterli protein almak için en iyi seçenekler bitki ve hayvan kaynaklı gıdaları tüketmektir. Bazı uzmanlar bu yaklaşıma esnek diyet adını vermektedir. Hayvansal ürünler kalori başına çoğu bitkiden daha fazla protein içeriyor olsa da her gün çok fazla et, süt, balık veya yumurta tüketmek de doğru değildir. Bu besinler daha pahalıdır ve daha asidik içeriklere sahiptirler.

Vejetaryen olan kişiler çoğunlukla daha fazla lif, antioksidanlar, elektrolitler ve diğer besin maddeleri ile beslenmektedir. Besinlerinde genellikle hayvansal protein yani et yerine bitki kaynaklı protein gıdaları eklerler. Yapılan araştırmalar vücudun eksik proteinlerini bitkisel kaynaklardan alıp amino asit geri dönüşüm mekanizmalarını kullanarak tamamlayabildiğini göstermektedir.

Peki vegan olanlar için bol miktarda amino asit içeren besinler nelerdir merak ediyorsanız gelin birlikte ele alalım. Yüksek miktarda amino asit içeren vejetaryen ve vegan proteinli besinler, özellikle adzuki fasulyesi, maş fasulyesi ve mercimek olmak üzere tüm fasulye ve baklagil türleri, badem, keten, chia ve kenevir gibi fındık ve tohumlar; yulaf, karabuğday, amaranth, farro veya kinoa gibi işlenmemiş/eski tahıllardır.

Bazı sebzelerin kalorileri çok düşükken vücuda sağladıkları protein çok yüksektir. Protein alımını artırmaya yardımcı olan sebzelerden bazıları ıspanak, lahana, brokoli, Brüksel lahanası ve mantardır.

Son zamanlarda farklı formlarda protein tozları da satılmaktadır. Özellikle spor yapan kişiler hızlı ve kolay protein elde etmek için protein tozu tüketmektedir. Yeni yeni piyasaya çıkan bezelye proteini, kemik suyundan yapılan protein tozları da vardır. Bu ürünler besinlerden alınan proteinden çok daha fazlasını sağladıkları için tüketmenin de çok faydası vardır. Örneğin, kemik suyu gastrointestinal sistem kanalı, eklemler ve cilt dokusu için harika bir besin olan kolajen ve glukozamin içermektedir.

Hayvansal protein kaynaklarının en sağlıklı olanları taze otlarla beslenmiş büyükbaş hayvanlardan elde edilen kırmızı etler, organik tavuk ve hindi eti ve taze balık etleridir.

İlginizi çekebilir: Nikotin Vücuttan Nasıl Atılır?

Youtube kanalına abone olun, birbirinden güzel videoları kaçırmayın https://www.youtube.com/c/begonyakadin