Yıldırım Düşmesi Tehlikesine Karşı Neler Yapmalıyız? Yıldırım Aynı Yere İki Defa Düşer mi?

Reklamlar

Dünya genelinde meydana gelen ve oldukça yaygın olan yıldırım, en tehlikeli hava olaylarından biridir. Yoğun yağmur yağdığı ve şimşek çaktığı zaman meydana gelir. Her yıl dünyanın çeşitli yerlerinde yıldırım çarpması sonucu binlerce insan yaralanmakta ve ölmektedir. Hal böyle olunca insanlar, bu tehlikeli hava olayı hakkında bilgi edinmek ve önlemler almak istiyor. Bu nedenle sizler için yıldırım düşmesi nedir, nasıl oluşur, düşme ihtimali nedir, aynı yere iki kez düşer mi ve alınabilecek önlemler nelerdir anlattık.

Yıldırım düşmesi nedir?

Şimşek, elektrik yüklü bir bulut ile diğer bir bulut arasındaki elektrik boşalmasıdır. Önceden tahmin edilmesi oldukça zordur. Ancak belli hava koşullarında meydana gelir. Yıldırım ise bulut ile yeryüzü arasındaki elektrik boşalmasıdır. Yıldırım, zikzaklı bir yol takip ederek kollar halinde aşağı doğru iner ve şiddetli bir yağmurla birlikte görülür. Şimşek ve yıldırım, sadece kümülonimbüs bulutlarında görülür. Diğer bulutlarda sadece enerji akımı sayesinde ortaya çıkabilir.

Ayrıca bu içeriğe bakmak isteyebilirsiniz: “Yaşamınızı Kolaylaştıracak Hileler”

Yıldırım nasıl düşer ve yıldırım düşmesi sonucu ne olur?

Bulutla yer arasındaki potansiyel farkı artıp belirli bir değere erişince, hava iletken olmamasına rağmen hava içerisinde iletken bir kanal oluşur ve bununla birlikte elektriksel boşalma meydana gelir. Bu olayın sonucunda yıldırım ortaya çıkar. Çoğu yıldırım çakması yeryüzüne negatif yük dağıtır, fakat bir kısmı yeryüzüne pozitif yük taşır. Bulut ve yer arasındaki elektrik potansiyeli farkı 10 ila 100 milyon volttur ve yıldırımın dönüş darbesinin akımı yaklaşık 30.000 ampere, sıcaklığı 30.000 dereceye ulaşır. Yıldırımın oluşması çok hızlı bir şekilde gerçekleşir. Öncül darbe buluttan yere yaklaşık 30 milisaniyede ulaşır ve yerden bulutun merkezine yaklaşık 100 milisaniyede döner.

Yıldırım çarpan bir insana ne olur?

Her yıl binlerce insan yıldırım çarpması yüzünden hayatını kaybetmektedir. Ancak bazı insanlar bu tehlikeli hava olayından yaralı bir şekilde kurtulmaktadır. Bir insana yıldırım çarptığında vücudunda üçüncü dereceden yanıklarla birlikte derin yaralar bırakır. Kişinin üzerindeki kıyafetler yıldırımın sıcaklığı yüzünden yanar. Eğer yıldırım çarpan kişinin üzerinde takı gibi metal bir eşya varsa, bu yıldırım için bir iletken görevi görür ve aşırı ısınıp kişinin derisini yakar. Bu elektrik boşalması sonucunda vücuttaki kan damarları patlar ve ısı, deride Lichtenberg şekillerinin oluşmasına neden olur. Böylece yıldırım çarpan kişinin vücudunda ağaç dalları gibi izler oluşur ve yıldırım çarpan kişilerin anlattığına göre bu sırada çok büyük bir acı hissedilir.

Yıldırım düşme ihtimali nedir?

Yıldırım düşmesi birçok insanın ciddiye almadığı bir olaydır, fakat çok tehlikelidir ve tahmin edilenden fazla yaşanmaktadır. Bir insana yıldırım çarpma olasılığı 600 binde birdir. Bu olasılık çok düşük görünmesine rağmen, her yıl binlerce insan yıldırım çarpması sonucu ölmekte ve yararlanmaktadır. Ayrıca yıldırım çarpmış bir kişiye dokunmak tehlikeli değildir, dokunulduğu zaman çarpılma tehlikesi yoktur.

Yıldırım aynı yere iki defa düşer mi?

“Yıldırım asla aynı yere iki kez düşmez” tabiri, gerçekten kötü bir şey olduğunda bunun bir daha olmayacağını ifade etmek için kullanır. Elbette bu doğru değildir ve yıldırımın aynı yere iki kez düşmeyeceği de bir efsanedir. Kısa vadede, yıldırımın zaten kullandığı aynı kanalı takip etmesi daha olasıdır. Uzun vadede, yıldırım sonunda bir yeri tekrar ziyaret eder. Ortalama olarak, her yüz yılda bir herhangi bir yere yıldırım düşer.

Aynı yere düşen yıldırım, istisnadan ziyade normdur. Yüksek hızlı fotoğrafçılık, buluttan yere yıldırım çarpmalarının çoğunun üç veya dört vuruştan oluştuğunu gösterir. Bazen otuza yakın vuruş meydana gelir. Yıldırımın tipik olarak aynı kanalı tekrar tekrar kullanmasının nedeni, elektrik boşalmasının en az dirençli yolu izlemesidir. Yıldırımın yere çarptığı yer, pozitif yüklü bir liderdir. Yerdeki pozitif liderler, bulutlardaki negatif liderlerden daha hızlı bozulur, ancak pozitif liderler bozulduğunda çift yönlü liderler oluşur. Çift yönlü veya geri tepme liderleri, ağı yeniden iyonlaştırmaya çalışır. Bunu yaptıklarında, orijinal vuruş yolunun çoğunu bir dönüş vuruşu izler. Buluttan yere yıldırım çarpmalarında, buluttan buluta çarpmalara göre tekrarlanan vuruşlar daha yaygındır, çünkü geri tepme liderleri negatif liderlerde oluşmaz.

Yıldırım düşme tehlikesine karşı ne yapmalıyız?

Yıldırım çarpması, elektrik yükü nedeniyle ölümcül sonuçlar doğurabilecek çok tehlikeli bir olaydır. Örneğin, ABD’de her yıl ortalama 62 kişi yıldırım çarpması nedeniyle hayatını kaybetmekte ve yaklaşık 300 kişi yaralanmaktadır. Dünya genelinde ise yılda ortalama 24.000 kişi ölmekte ve 240.000 kişi yaralanmaktadır. Yıldırım çarpması ihtimali az olsa da, imkansız değildir. Bu nedenle yıldırım düşmesi tehlikesine karşı önlemler alınması gerekir. İşte yıldırım düşmesi tehlikesine karşı alınabilecek önlemler.

• Yıldırımdan korunmak için bir binaya veya üstü kapalı bir aracın içine sığınabilirsiniz. Sığınacak bir yeriniz yoksa yere çöküp kapanmanız gerekir.
• Fırtına çıktığı zaman açık alanlardan ve ağaçlardan uzak durmalısınız.
• Yıldırım çarpma tehlikesi ile karşı karşıya olduğunuzu hissettiğinizde pencereleri ve kapıları kapatıp perdeleri çekmelisiniz.
• Açık arazideyken saçınız dikleşiyor ve deriniz sızlıyorsa, bu her an yıldırım düşmesi tehlikesi ile karşı karşıya olduğunuz anlamına gelir.
• Fırtına sırasında sığınacak bir yer bulamadıysanız ve açık arazideyseniz, arazinin en alçak bölgesine gitmeli ve yere çöküp kapanmalısınız.
• Eğer yüksek ve düz bir yerdeyseniz, başınızı mümkün olduğu kadar alçakta tutmalısınız. Voltaj farkı yaratmamak için ayaklarınızı birleştirmelisiniz ve yerle temasınızı mümkün olduğu kadar azaltmalısınız. Kesinlikle yere boylu boyunca yatmamalısınız. Yıldırımın taşıdığı elektrik yere temas ettiği andan itibaren bulunduğu bölgeye yayıldığı için yere yatarsanız, yıldırıma daha büyük bir hedef oluşturmuş olursunuz.
• Su üzerindeyseniz hemen karaya çıkmaya çalışmalısınız.
• Unutmayın; yıldırım birçok kez aynı yere çarpabilir ve fırtınanın 15-20 kilometre uzağına kadar düşebilir.

Açık arazide:

• Öncelikle sığınabileceğiniz bir bina veya üstü kapalı bir araç bulmalısınız.
• Cep telefonuyla konuşmamalısınız.
• Eğer sığınacak bir yer bulamadıysanız, yerdeki en yüksek cisimden uzak durmalı ve mümkün olduğunca küçük bir hedef oluşturmalısınız.
• Ayrıca mağara, kuru hendek ve vadiler sığınabileceğiniz güvenli yerler arasında bulunmaktadır. Ancak buralardayken sel tehlikesine karşı dikkatli olmalısınız.
• Ormandayken eşit yükseklikteki ağaçların arasındaki boşluklara veya en kısa ağacın altına sığınabilirsiniz.
• Asla tek başına duran bir ağacın altında durmayınız.
• Kamp malzemeleri, balık oltası ve kürek gibi metal cisimlere dokunmayınız.
• Grup halindeyken aranıza en az 1,5 metre mesafe koymalısınız.

Bina içinde:

• Bahçe ve balkondaki ağır olmayan eşyaları ve metal araçları içeriye almalısınız.
• Pencereleri ve kapıları kapatıp perdeleri çekmelisiniz.
• Ocak, soba ve şöminelerden, kapanmayan kapı ve pencerelerden, lavabo ve küvetten, metal borulardan, kablolu telefonlardan ve prize takılı olan elektrikli aletlerden uzak durmalısınız.
• Fırtına sırasında elle bulaşık yıkamamalı, banyo yapmamalı ve metal su tesisatından uzak durmalısınız.
• Ayrıca çamaşır ipine asılı olan çamaşırları toplamamalısınız.

Araç içinde:

• Fırtına sırasında yolculuk yaparken uzuvlarınızı aracın içinden dışarı çıkarmamalısınız.
• Gök gürültülü fırtına geçene kadar aracınızı yolun kıyısında güvenli bir yere çekmelisiniz.
• Fırtına bittikten sonra yolun yüzeyi su yüzünden görünmüyorsa, kesinlikle sudan geçmemelisiniz.

Yıldırım düşmesini engelleyen materyaller

Yıldırım düşmesini engelleyen bazı materyaller vardır. Bunlardan biri yıldırım yakalayıcılar, diğeri ise yıldırım engelleyicilerdir. Yıldırımı yakalaması amacıyla üretilen paratonerler (Franklin çubuğu), genellikle beton malzemeden yapılmış olan binalarda kullanılır. Çünkü betonun iletkenliği, yıldırım yakalayıcı sistemde kullanılan iletken kablodan daha azdır. Böylece yakalanan yıldırımın akımı kablo üzerinden toprağa ilerler ve bina içine sıçramaz. Yıldırım engelleyiciler ise metal kulelerin ve direklerin yıldırımdan korunması için kullanılır.

Kaynak: 1 2 3